Op ontdekkingsreis in de Surinaamse slavenregisters - Dag 1: Lepra en Kindslaven

Enige tijd geleden kon men als vrijwilliger helpen om de Surinaamse slavenregisters openbaar te maken. In deze registers werden de geboorte, aankoop, sterfte en verkoop van slaafgemaakten bijgehouden. Maar wat zijn de verhalen achter deze kille boekhouding? In deze tiendelige blog wordt de (soms schokkende) ontdekkingsreis beschreven van één van deze vrijwilligers.

Besmet verklaarde slaafgemaakten werden naar plantage Batavia vervoerd. 
In het register wordt bij een aantal slaven vermeld dat ze besmet verklaard zijn en naar Batavia zijn vervoerd. Bij nader onderzoek blijkt dat het hier om de ziekte lepra (toentertijd ook wel melaatsheid of boasie genoemd) en elefantiasis ging. Slaven die één van deze aandoeningen hadden of waarvan een vermoeden bestond dat ze aan deze ziekten leden, moesten verplicht aan de overheid worden overgedragen en werden naar de leprakolonie Batavia aan de Coppenamerivier vervoerd. De eigenaren werden hierna vrijgesteld van het betalen van belastingen. Als een eigenaar niet meewerkte of verzweeg dat een slaaf aan de ziekte leed, kreeg deze een hoge boete opgelegd. Vrije personen moesten verplicht in hun huis blijven en mochten onder geen enkel beding naar buiten. Er werd zelfs een speciale commissie ingesteld die moest vaststellen of een slaaf lepra of elefantiasis had.

Op Batavia leefden de slaven in erbarmelijke omstandigheden. In 1850 kwam hier verandering in met de komst van de in 1982 zalig verklaarde pater Peter of Peerke Donders. Hij beschreef de huizen waarin de mensen leefden als 'varkensstallen' en legde zich hierna 26 jaar lang toe op de verzorging van de leprozen.

Leproserie Batavia a/d Coppenamerivier door Arnold Borret (1878)

Kinderen van vrije vrouwen werden verhandeld

Soms is in de registers te zien dat een kind van een vrije moeder werd verkocht of aangekocht. Kinderen mochten nooit apart van hun moeder worden verhandeld, dus hier was iets vreemds aan de hand. Bij nader onderzoek blijkt dat moeders soms werden gemanumitteerd ofwel vrijgemaakt om aan dit verbod te ontkomen. Als de moeder werd vrijgemaakt, konden kinderen apart verkocht worden.

Lees ook:
Dag 2: Het Gemengd Gerechtshof tot wering van de slavenhandel
Dag 3: Plantage Beekvliet en de familie Insinger
Dag 4: De kaping van het schip 'Lébre' en de aanwezige Braziliaanse slavenbemanning
Dag 5: De zonderlinge Schotse dokter James Balfour en de slavenopstand op plantage 'Berlijn':
Dag 6: Plantage Berg en Dal en de betrekkelijk grote vrijheid van de slaafgemaakten
Dag 7: De memorie van vrouwe Magdalena Maria van Gelre, weduwe Boxel
Dag 8: De aanval en opstand op de plantage 'Les 4 Enfans' ofwel 'De Vier Kinderen' in Para
Dag 9: Weggelopen slaven
Dag 10: Strafzaak tegen plantagedirecteur Thomas Sevenoaks inzake seksuele betrekkingen met slavinnen

Het zwarte verleden: Slavenopstanden in de Nederlandse geschiedenis