De prehistorie
 |
| Cees de steentijdman |
Volgens archeologische vondsten begon het scheren al vijftigduizend jaar geleden. In de prehistorie gebruikte men scherpe vuurstenen om zich te scheren of twee schelpen om de haren uit te trekken. Uiteindelijk verving de mens de stenen en schelpen door metaal en koper.
Het oude Egypte
Het dodenmasker
van Toetanchamon
van Toetanchamon
In het
oude Egypte was de baard het symbool van de farao. Zelfs vrouwelijke farao's
zoals Hatsjepsoet droegen een valse baard (van goud of geitenhaar)
en werden met baard afgebeeld. De baard van de farao's was tijdens hun leven
meestal plat en liep aan het uiteinde wijd uit. Na hun dood werden ze afgebeeld
met een lange smalle baard die aan het uiteinde naar buiten krulde. Een beroemd
voorbeeld is het dodenmasker van Toetanchamon. Uit een houten doodskist van een
kind dat in het British Museum staat, blijkt dat zelfs kinderen valse baarden
droegen.
Duizend jaar later was een baard echter een teken van armoede geworden. Alleen als men in rouw was of op reis naar het buitenland ging, was een baard nog geaccepteerd. Het scheergereedschap werd van steen gemaakt. Later veranderde dat in brons. Dit had ook tot gevolg dat het beroep van barbier ontstond. Op graftombes zijn scènes met barbieren te zien. De goden werden echter nog steeds met baard afgebeeld. Eén van de oorzaken waarom men ondanks het goddelijke karakter van een baard geen baard meer droeg, zou kunnen liggen in de nadruk die er was op reinheid en hygiëne. Priesters schoren bijvoorbeeld hun hele lichaam en droegen valse baarden. Een andere reden zou kunnen zijn dat buitenlanders altijd met baard werden afgebeeld. De Egyptenaren minachtten buitenlanders. Het scheren kan een manier zijn geweest om zich van de buitenlanders te distantiëren. Zekerheid over de gewoontes van het wel of niet dragen van een baard in het oude Egypte kan men echter nooit hebben, aangezien de kunst niet altijd de werkelijkheid weerspiegelt.
Duizend jaar later was een baard echter een teken van armoede geworden. Alleen als men in rouw was of op reis naar het buitenland ging, was een baard nog geaccepteerd. Het scheergereedschap werd van steen gemaakt. Later veranderde dat in brons. Dit had ook tot gevolg dat het beroep van barbier ontstond. Op graftombes zijn scènes met barbieren te zien. De goden werden echter nog steeds met baard afgebeeld. Eén van de oorzaken waarom men ondanks het goddelijke karakter van een baard geen baard meer droeg, zou kunnen liggen in de nadruk die er was op reinheid en hygiëne. Priesters schoren bijvoorbeeld hun hele lichaam en droegen valse baarden. Een andere reden zou kunnen zijn dat buitenlanders altijd met baard werden afgebeeld. De Egyptenaren minachtten buitenlanders. Het scheren kan een manier zijn geweest om zich van de buitenlanders te distantiëren. Zekerheid over de gewoontes van het wel of niet dragen van een baard in het oude Egypte kan men echter nooit hebben, aangezien de kunst niet altijd de werkelijkheid weerspiegelt.
 |
| Een Mesopotamische man |
Het oude Mesopotamië
In het oude Mesopotamië droegen mannen lange dikke volumineuze baarden. Mannen van de hoogste klasse verfden hun baarden met henna en bepoederden ze met goud. Er werden zelfs linten doorheen gevlochten. Ze gebruikten hete tangen om ze te laten krullen. Hoe hoger de klasse, hoe langer de baard.
Het oude India
In het
oosten werd de baard goed verzorgd en vereerd. De straf voor losbandigheid en
overspel was het afsnijden van de baard. Mannen zworen bij hun baard dat ze hun
schuld zouden afbetalen. In India waren baarden een symbool van wijsheid en
waardigheid.
Het hindoeïsme
Hindoegoden worden meestal zonder baard afgebeeld. Een enkele keer hebben ze een snor. Hindoepriesters zijn meestal geschoren als teken van puurheid. Een yogi heeft een baard als teken van zijn toewijding aan zuiver spirituele zaken.
Het laten groeien van een baard was heel lang de norm bij hindoes. Volgens bepaalde rituele hindoegeschriften kreeg een jongen zijn eerste scheerbeurt als hij zestien werd. Zijn baard en hoofd werden dan thuis door de lokale barbier geschoren. Zo werden zijn gezicht en hoofd gezuiverd. In de geschriften stond ook hoeveel men de barbier moest betalen, het bedrag verschilde per kaste. Tegenwoordig dragen veel hindoes geen baard meer. Ze hechten er geen bijzondere betekenis aan.
Het sikhisme
Het sikhisme is in de vijftiende eeuw in India gesticht door Guru Nanak Dev. Het haar wordt gezien als een geschenk van God. Het laten groeien van de haren is één van de vijf geloofsartikelen van het sikhisme. Het wordt gezien als een teken van liefde voor God en respect voor alles wat hij de mens heeft geschonken. Sikhs binden hun haar op met behulp van een tulband.
De Oudheid
Het oude Griekenland
In het oude Griekenland was een baard een teken van gezondheid en wijsheid. De oude wijsgeren zoals Socrates werden altijd afgebeeld met een baard. De baard stond voor volwassenheid. De Griekse mannen gebruikten hete tangen om een volumineuze krulbaard te krijgen. Mannen zonder baard werden bespot en werden vrouwen genoemd. Ze schoren hun baard alleen als ze rouwden of verdriet hadden. Het afknippen van de baard werd zelfs als straf gebruikt bij bepaalde vergrijpen. De Spartanen bijvoorbeeld schoren de halve baard af als iemand laf was geweest tijdens de strijd.
In de kunst stond een geschoren gezicht voor de jeugd en een bebaard gezicht voor de volwassenheid. Bij de afbeeldingen van de goden is ook duidelijk te zien dat de oudere goden zoals Zeus met baard werden afgebeeld en de jongere goden zoals Apollo, Hermes en Dionysos zonder baard werden afgebeeld.
Toen Alexander de Grote aan de macht kwam, kwam er een eind aan de baard in het oude Griekenland. Hij gaf het bevel aan de soldaten om hun baard af te scheren om zo te voorkomen dat ze tijdens de strijd door de vijand (de Perzen) bij hun baard konden worden gegrepen.
 |
| Socrates |
In het oude Griekenland was een baard een teken van gezondheid en wijsheid. De oude wijsgeren zoals Socrates werden altijd afgebeeld met een baard. De baard stond voor volwassenheid. De Griekse mannen gebruikten hete tangen om een volumineuze krulbaard te krijgen. Mannen zonder baard werden bespot en werden vrouwen genoemd. Ze schoren hun baard alleen als ze rouwden of verdriet hadden. Het afknippen van de baard werd zelfs als straf gebruikt bij bepaalde vergrijpen. De Spartanen bijvoorbeeld schoren de halve baard af als iemand laf was geweest tijdens de strijd.
In de kunst stond een geschoren gezicht voor de jeugd en een bebaard gezicht voor de volwassenheid. Bij de afbeeldingen van de goden is ook duidelijk te zien dat de oudere goden zoals Zeus met baard werden afgebeeld en de jongere goden zoals Apollo, Hermes en Dionysos zonder baard werden afgebeeld.
Toen Alexander de Grote aan de macht kwam, kwam er een eind aan de baard in het oude Griekenland. Hij gaf het bevel aan de soldaten om hun baard af te scheren om zo te voorkomen dat ze tijdens de strijd door de vijand (de Perzen) bij hun baard konden worden gegrepen.
Het Romeinse RijkDe Romeinen waren niet zo gecharmeerd van de gekrulde Griekse baard. Als ze al een baard droegen, was het een kort geknipte baard. Als een jonge man voor het eerst gezichtsbeharing kreeg, werd deze tijdens een speciale religieuze ceremonie afgeschoren. Daarna liet hij zijn beharing groeien tot hij de volwassen leeftijd had bereikt. Hierna schoor hij zich in de aanwezigheid van zijn vrienden en familie. Het haar werd vervolgens in een speciale doos opgeborgen en aan een godheid opgedragen. In de eerste eeuw na Christus werden mannen met baarden steeds meer belachelijk gemaakt. De soldaat, schrijver en historicus Ammianus Marcellinus schreef aan zijn medesoldaten: "Denk je dat een baard hersens creëert? Mijn advies is om hem meteen af te scheren, want die baard zorgt alleen maar voor luizen en niet voor hersens."
De Barbaren
De Germaanse stammen
Buiten de grenzen van het Romeinse Rijk leefden
de Germanen, door de Grieken en Romeinen ook wel barbaren genoemd. De Germanen
hadden woeste baarden. Volgens de Romeinse historicus Tacitus legden de
Germanen de gelofte af hun baard nooit af te knippen voordat ze een
vijand hadden gedood.
De Vikingen
De Vikingen worden altijd afgebeeld als vieze wildemannen met woeste baarden. Uit onderzoek van Deense archeologen blijkt, dat dit beeld helemaal niet klopt. De Vikingmannen besteedden veel aandacht aan hun uiterlijk. Op vikingbegraafplaatsen zijn kammen en pincetten gevonden. Daarnaast werden er tandenstokers en gereedschap voor de reiniging van vingernagels gevonden. In geschreven bronnen uit Engeland werden Vikingen als goedverzorgde hartenbrekers beschreven. Ze zouden hun haar elke dag kammen, zich elke zaterdag baden en regelmatig van kleren wisselen. Volgens andere bronnen droegen ze franjes in hun korte haar. Hun baard kon zowel kort als lang zijn, maar werd wel goed verzorgd.
De Vikingen
De Vikingen worden altijd afgebeeld als vieze wildemannen met woeste baarden. Uit onderzoek van Deense archeologen blijkt, dat dit beeld helemaal niet klopt. De Vikingmannen besteedden veel aandacht aan hun uiterlijk. Op vikingbegraafplaatsen zijn kammen en pincetten gevonden. Daarnaast werden er tandenstokers en gereedschap voor de reiniging van vingernagels gevonden. In geschreven bronnen uit Engeland werden Vikingen als goedverzorgde hartenbrekers beschreven. Ze zouden hun haar elke dag kammen, zich elke zaterdag baden en regelmatig van kleren wisselen. Volgens andere bronnen droegen ze franjes in hun korte haar. Hun baard kon zowel kort als lang zijn, maar werd wel goed verzorgd.
De drie grote godsdiensten
Het jodendomIn de Thora staat dat mannen hun baard niet met een scheermes mogen scheren. Dit werd zo geïnterpreteerd dat een schaar wel toegestaan was, maar dit werd niet aangemoedigd. Volgens de kabbala knippen "de rechtvaardigen" hun baarden niet af. De baard wordt als iets mystieks gezien. Mannen mochten hun baarden alleen scheren als ze in rouw waren.
In de middeleeuwen schoren de joden zich net als de rest van Europa (met name Frankrijk, Duitsland en Italië). In Oost-Europa werd het door de joodse geestelijken verboden om de baard met de schaar af te knippen. In het Midden Oosten droegen joden, net als moslims, baarden. Dit leidde in de achttiende eeuw zelfs tot een conflict tussen de Italiaanse en de Turkse joden. De Italiaanse joden die zich in Turkije vestigden voor zaken droegen geen baard. Het Turkse rabbinaat eiste dat de Italiaanse joden hun baarden lieten staan. Uiteindelijk werd beslist dat er naar de regels van het land moest worden geleefd.
Tegenwoordig scheren alleen traditionele joden hun baarden niet. De meeste westerse joden scheren zich. Ze beschouwen het verbod op scheren niet als bindend.
Het christendom
Uit bepaalde teksten in de Bijbel blijkt dat mannen hun baard moeten laten staan. In het derde boek van de Bijbel, Leviticus 19:27, staat dat mannen hun baard niet mogen afscheren en uit het boek Samuel 10:4-5 kan geconcludeerd worden dat het een schande is om de baard af te scheren. In de kunst worden Bijbelse figuren, waarvan Jezus de bekendste is, met baard afgebeeld.
Aan het begin van het christendom werd de baard als een teken van vroomheid
 |
| Paus Leo III |
Tegen de middeleeuwen was een baardloos gezicht uit de mode. In de zestiende eeuw begon de reformatie. De protestanten lieten uit protest hun baarden staan als reactie op de baardloze katholieke priesters. Hoe groter de baard, hoe groter het protest.
De islam
Aangezien de islamitische profeet Mohammed zich niet schoor, volgden en
volgen nog steeds veel moslims zijn voorbeeld (de
sunnah). Het verwijderen van het gezichtshaar werd en wordt door orthodoxe
moslims gezien als ongehoorzaamheid aan God en werd vroeger beschreven als
verminkend, vrouwelijk, als een daad van zelfbeschadiging en het willen
navolgen van de ongelovigen. Volgens de islam beval God Abraham om zijn baard
te behouden en zijn snor kort te knippen. Tegenwoordig is er geen
overeenstemming over de vraag of een baard verplicht is of niet. Er zijn geleerden die zeggen dat moslims vrij zijn om zelf te kiezen of ze een baard
willen laten staan, omdat er geen verbod in de Koran staat. Andere geleerden
zijn van mening dat men de Hadith (geschriften die een soort extra leidraad
zijn naast de Koran) moet volgen.De middeleeuwen
In de
middeleeuwen dacht men dat er een verband bestond tussen het hebben van een
baard en iemands gezondheid. Men dacht dat de gemoedstoestand van een mens werd
bepaald door 4 lichaamssappen (humeuren), te weten bloed, gele gal, zwarte gal
en slijm. Men dacht dat de baard het resultaat was van de hitte die van de
lever en de geslachtsdelen kwam. De baard was dus een soort afvalproduct.
Hierdoor was een baard ook een teken van iemands vruchtbaarheid en
mannelijkheid.
De meeste ridders en edelen droegen een baard. Een baard symboliseerde de vruchtbaarheid en het eergevoel van een ridder. Aan de helmen van ridders is duidelijk te zien dat er rekening werd gehouden met een baard. Het ongeoorloofd aanraken van de baard van een ridder was beledigend en kon aanleiding tot een duel zijn. De katholieke geestelijken hadden geschoren gezichten, dit was het symbool van hun celibaat. Aan het eind van de middeleeuwen raakte de baard uit de gratie.
In de veertiende eeuw was er in Europa zelfs een populaire vrouwelijke heilige met een baard, Wilgefortis genaamd.
De meeste ridders en edelen droegen een baard. Een baard symboliseerde de vruchtbaarheid en het eergevoel van een ridder. Aan de helmen van ridders is duidelijk te zien dat er rekening werd gehouden met een baard. Het ongeoorloofd aanraken van de baard van een ridder was beledigend en kon aanleiding tot een duel zijn. De katholieke geestelijken hadden geschoren gezichten, dit was het symbool van hun celibaat. Aan het eind van de middeleeuwen raakte de baard uit de gratie.
In de veertiende eeuw was er in Europa zelfs een populaire vrouwelijke heilige met een baard, Wilgefortis genaamd.
De vroegmoderne tijd
 |
| De Russische baardpenning |
In de zeventiende eeuw raakte de baard uit de mode. Dit kwam mede door de uitvinding van gietijzer. Hierdoor werden scheermessen veel scherper en duurzamer. Dit maakte het scheren veel aangenamer en daardoor hoefden mannen niet meer naar de barbier om zich te laten scheren.
De Russische tsaar Peter de Grote legde bebaarde edelen en gelovigen een belasting op. Deze moesten dan een baardpenning dragen waarop stond dat de belasting was betaald en dat de baard een overbodige last was. Hij wilde namelijk dat Rusland qua cultuur en mode meer westers werd.
De moderne tijd
De negentiende eeuw
Na een baardloze periode kwam vanaf 1850 de baard weer in de mode. Veel leiders, zoals Alexander III van Rusland en Napoleon III van Frankrijk, droegen baarden. Koning der Nederlanden Willem II en zijn opvolger koning Willem III droegen een baard. In Nederland droegen een aantal premiers ook bakkebaarden of een baard. Andere belangrijke en wereldberoemde mannen zoals Charles Dickens, Karl Marx en Giuseppe Verdi, droegen een baard.
In Engeland werd er zelfs beweerd dat een baard goed voor de gezondheid zou zijn. Hij zou namelijk dienen als filter tegen allerlei ziektes. Daarnaast zou God de man een baard hebben gegeven als teken van superioriteit aan de vrouw.
Vooral in de VS was het dragen van een baard een sterke trend. Een beroemd voorbeeld is Abraham Lincoln. In 1860 schreef het elfjarige meisje Grace Bedell Abraham Lincoln een bezorgde brief. Ze was bang dat zijn smalle, strenge gezicht kiezers zou afschrikken en raadde hem aan om een baard te laten groeien: "Alle dames houden van baarden en zouden hun mannen aanmoedigen om op u te stemmen en dan zou u president worden." Hij stuurde een brief terug waarin stond: "Wat de baard betreft: aangezien ik hem nooit eerder heb gedragen, zou men het geen dwaze aanstellerij vinden als ik hem nu opeens wel zou dragen?" Hij schijnt kort hierna zijn gezichtshaar te hebben laten groeien. Sindsdien was president Abraham Lincoln onlosmakelijke verbonden met zijn baard. Na hem volgde een lange periode waarin iedere president een baard dan wel snor had.
In de negentiende en twintigste eeuw waren bebaarde vrouwen, zoals de Franse Clementine Delait en de Amerikaanse Annie Jones-Elliot, een bezienswaardigheid bij het circus.
De twintigste en eenentwintigste eeuw
In de Eerste Wereldoorlog mochten mannen geen baard dragen omdat een gasmasker anders niet goed op het gezicht aansloot. Na de oorlog bleven de mannen zich scheren en tegen de Tweede Wereldoorlog droegen mannen vaak een borstelsnor naar het voorbeeld van Charlie Chaplin. Later raakte deze door Hitler in ongenade. In latere jaren was het geschoren gezicht de norm. De mannen die toch gezichtsbeharing hadden, droegen meestal een snor of een sik.
Pas in de jaren 60 en 70 kwam de baard door de hippies weer terug. Het was een symbool van protest tegen de gevestigde orde. De hippies waren voor de vrede, vrije liefde en drugs en tegen het kapitalisme en de gevestigde orde. Hier hoorden lange haren en een baard bij. In Nederland waren er in de jaren zestig en zeventig protestbewegingen zoals de Provo's en de Kabouters. Deze droegen lange haren en ook vaak een baard of snor. Ze waren anarchistisch, tegen de conservatieve gevestigde orde.
In de jaren 80 had de meerderheid van de mannen geen baard meer. Sommige mannen droegen nog wel een snor. Sinds het begin van de eenentwintigste eeuw is de baard weer helemaal terug in alle vormen en maten. Het vak van barbier is terug van weggeweest. In februari 2015 noemde de Britse krant The Telegraph Schorem Haarsnijder & Barbier te Rotterdam zelfs één van de beste barbiers ter wereld.
Volgens sommigen is de baard terug, omdat de man hiermee zijn mannelijkheid terug wilt winnen. Anderen denken dat het een reactie is op de economische recessie en de graaicultuur van de grote bedrijven waar geschoren mannen de dienst uitmaken.
Het schijnt dat deze trend zijn piek heeft bereikt. Uit een recent Australisch onderzoek zou blijken dat wanneer veel mannen hun baard laten staan, hun aantrekkingskracht afneemt. Kortom, een baard is aantrekkelijk als niet te veel mannen hem dragen. Terugkijkend op de geschiedenis is het haast onvermijdelijk dat er weer een periode zal aanbreken waarin de baardloze man een trend zal zijn.
 |
| Koning Willem II |
Na een baardloze periode kwam vanaf 1850 de baard weer in de mode. Veel leiders, zoals Alexander III van Rusland en Napoleon III van Frankrijk, droegen baarden. Koning der Nederlanden Willem II en zijn opvolger koning Willem III droegen een baard. In Nederland droegen een aantal premiers ook bakkebaarden of een baard. Andere belangrijke en wereldberoemde mannen zoals Charles Dickens, Karl Marx en Giuseppe Verdi, droegen een baard.
In Engeland werd er zelfs beweerd dat een baard goed voor de gezondheid zou zijn. Hij zou namelijk dienen als filter tegen allerlei ziektes. Daarnaast zou God de man een baard hebben gegeven als teken van superioriteit aan de vrouw.
Vooral in de VS was het dragen van een baard een sterke trend. Een beroemd voorbeeld is Abraham Lincoln. In 1860 schreef het elfjarige meisje Grace Bedell Abraham Lincoln een bezorgde brief. Ze was bang dat zijn smalle, strenge gezicht kiezers zou afschrikken en raadde hem aan om een baard te laten groeien: "Alle dames houden van baarden en zouden hun mannen aanmoedigen om op u te stemmen en dan zou u president worden." Hij stuurde een brief terug waarin stond: "Wat de baard betreft: aangezien ik hem nooit eerder heb gedragen, zou men het geen dwaze aanstellerij vinden als ik hem nu opeens wel zou dragen?" Hij schijnt kort hierna zijn gezichtshaar te hebben laten groeien. Sindsdien was president Abraham Lincoln onlosmakelijke verbonden met zijn baard. Na hem volgde een lange periode waarin iedere president een baard dan wel snor had.
In de negentiende en twintigste eeuw waren bebaarde vrouwen, zoals de Franse Clementine Delait en de Amerikaanse Annie Jones-Elliot, een bezienswaardigheid bij het circus.
De twintigste en eenentwintigste eeuw
 |
| Franse soldaten |
In de Eerste Wereldoorlog mochten mannen geen baard dragen omdat een gasmasker anders niet goed op het gezicht aansloot. Na de oorlog bleven de mannen zich scheren en tegen de Tweede Wereldoorlog droegen mannen vaak een borstelsnor naar het voorbeeld van Charlie Chaplin. Later raakte deze door Hitler in ongenade. In latere jaren was het geschoren gezicht de norm. De mannen die toch gezichtsbeharing hadden, droegen meestal een snor of een sik.
Pas in de jaren 60 en 70 kwam de baard door de hippies weer terug. Het was een symbool van protest tegen de gevestigde orde. De hippies waren voor de vrede, vrije liefde en drugs en tegen het kapitalisme en de gevestigde orde. Hier hoorden lange haren en een baard bij. In Nederland waren er in de jaren zestig en zeventig protestbewegingen zoals de Provo's en de Kabouters. Deze droegen lange haren en ook vaak een baard of snor. Ze waren anarchistisch, tegen de conservatieve gevestigde orde.
In de jaren 80 had de meerderheid van de mannen geen baard meer. Sommige mannen droegen nog wel een snor. Sinds het begin van de eenentwintigste eeuw is de baard weer helemaal terug in alle vormen en maten. Het vak van barbier is terug van weggeweest. In februari 2015 noemde de Britse krant The Telegraph Schorem Haarsnijder & Barbier te Rotterdam zelfs één van de beste barbiers ter wereld.
Volgens sommigen is de baard terug, omdat de man hiermee zijn mannelijkheid terug wilt winnen. Anderen denken dat het een reactie is op de economische recessie en de graaicultuur van de grote bedrijven waar geschoren mannen de dienst uitmaken.
Het schijnt dat deze trend zijn piek heeft bereikt. Uit een recent Australisch onderzoek zou blijken dat wanneer veel mannen hun baard laten staan, hun aantrekkingskracht afneemt. Kortom, een baard is aantrekkelijk als niet te veel mannen hem dragen. Terugkijkend op de geschiedenis is het haast onvermijdelijk dat er weer een periode zal aanbreken waarin de baardloze man een trend zal zijn.
Lees ook:
- De geschiedenis van het bier
- De oudste thee ter wereld
- De historie van het circus
- Borstvoeding door de eeuwen heen
- De zwangerschapstest door de eeuwen heen
- School van verleden tot heden: van Tablethuis tot iPad onderwijs
- De mensen achter de Freakshows van vroeger - Deel 1: mensen met hypertrichose of het weerwolfsyndroom
Bronnen:
- http://time.com/3462545/abraham-lincoln-beard/
- http://en.wikipedia.org/wiki/Beard
- http://www.historyextra.com/feature/weird-and-wonderful/5-things-beards-tell-us-about-history
- http://www.history.co.uk/shows/decembeard/articles/the-history-of-beards
- http://www.academia.edu/466184/Beards_an_archaeological_and_historical_overview
- http://historycooperative.org/a-short-history-of-beard-styles/
- http://turnstylesbarbers.com/history-beard-turnstyles-barbers/
- https://dralun.wordpress.com/2012/04/26/beards-moustaches-and-facial-hair-in-history/
- http://www.damninteresting.com/the-troubled-history-of-beards/
- http://www.artofmanliness.com/2012/06/07/shaving-rituals/
- http://www.jewishencyclopedia.com/articles/2690-beard
- http://sciencenordic.com/what-vikings-really-looked
- http://www.telegraph.co.uk/men/fashion-and-style/11220712/Facial-hairs-formative-years-what-the-Vikings-and-Romans-did-for-male-grooming.html
- http://www.touregypt.net/featurestories/beards.htm
- http://www.nu.nl/wetenschap/3753918/aantrekkingskracht-van-baard-neemt-af-trend-.html
- Foto inleiding: van David Shamma, https://www.flickr.com/photos/ayman/15243706249
- Foto Cees de Steentijdman:Door Kenneth Stamp [CC BY-SA 3.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0) undefined GFDL (http://www.gnu.org/copyleft/fdl.html)], via Wikimedia Commons
- Foto Toetanchamon:Door Jerzy Strzelecki (Eigen werk) [GFDL (http://www.gnu.org/copyleft/fdl.html) undefined CC BY-SA 3.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0)], via Wikimedia Commons
- Foto biddende man uit Mesopotamië:By Rosemaniakos from Bejing (hometown) (Flickr) [CC BY-SA 2.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/2.0)], via Wikimedia Commons
- Foto Socrates:Sting [CC BY-SA 2.5 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/2.5)], via Wikimedia Commons
- Foto Buste Romeinse man:Door Jean-Pol GRANDMONT (Zelf gefotografeerd) [GFDL (http://www.gnu.org/copyleft/fdl.html) undefined CC BY 3.0 (http://creativecommons.org/licenses/by/3.0)], via Wikimedia Commons
- Foto Joods-orthodoxe man:Door Boaz Gabriel Canhoto (Eigen werk) [GFDL (http://www.gnu.org/copyleft/fdl.html), CC-BY-SA-3.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/) undefined FAL], via Wikimedia Commons
- Foto van een sikh:Door Jasleen Kaur from USA (Unknown Gursikh Uploaded by Ekabhishek) [CC BY-SA 2.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/2.0)], via Wikimedia Commons
- Foto Franse soldaten WWI:By JPSIMONIN (Own work) [CC BY-SA 3.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0)], via Wikimedia Commons
- Foto moslimman: Door Lee Jordan (Flickr) [CC BY-SA 2.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/2.0)], via Wikimedia Commons
Geen opmerkingen:
Een reactie posten
Heb je vragen of ander commentaar, plaats ze hier.