Dat katten tegenwoordig heel populair zijn op internet en YouTube is geen nieuws. Hoe zit het met katten in de kunst? Hier een greep uit de katten in de kunstgeschiedenis.
Dit is een fragment op het middenpaneel van het drieluik Tuin der lusten. Bosch stelt hier de zondigheid van de mens aan de kaak. Op het middenpaneel is de mens zonder remmingen te zien. Overal zijn naakte mensen te zien die zich aan velerlei lusten overgeven. De kat die hier afgebeeld wordt is geen normale kat, hij draagt stekels op zijn kop. Het is één van de vele fabeldieren die hier zijn afgebeeld.
Een studie van katten, draken en andere dieren: Leonardo da Vinci,1513-1515 (Royal Library Windsor)
Leonardo Da Vinci was gefascineerd door de natuur. Vooral de bewegingen en vormen van verschillende dieren interesseerden hem zeer. Hij was geïntrigeerd door de bewegelijkheid van de ruggengraat van de kat. Op dit studieblad is de kat dan ook in verschillende soorten posities te zien, zoals zittend, slapend, spelend, angstig en sluipend. Da Vinci was ook van plan een verhandeling te schrijven over dieren met vier poten. Een beroemd citaat van Da Vinci is: "Zelfs de kleinste kat is een meesterwerk".
Een opvallend detail is het draakje onderaan het blad dat over zijn schouder naar achteren kijkt.
Een opvallend detail is het draakje onderaan het blad dat over zijn schouder naar achteren kijkt.
Portret
van een jonge vrouw met kat: Bacchiacca, 1525-1530
De aanwezigheid van een kat was in de Renaissance vaak bedoeld om de aantrekkelijkheid van de geportretteerde vrouw te benadrukken. Hier kijken de vrouw en de kat zijdelings naar de toeschouwer. Hiermee wordt geïmpliceerd dat de vrouw, net als de kat, eigenzinnig en wild is. Het moest de sensualiteit van de vrouw weergeven.
Dit schilderij staat symbool voor
de muziek. De altviool, zoals alle snaarinstrumenten, stond in de
Renaissance symbool voor hoogstaande muziek. Het boekje dat de vrouw
in haar hand heeft, is een muziekboekje. De grote slaperige witte kat
staat voor een kalm, rustig en evenwichtig karakter.
Jonge man die een kat aait:
Judith Leyster, 1635 (Museumslandschaft Hessen Kassel)
Judith Leyster, één van de eerste vrouwen die in het Schildersgilde (van Haarlem) werd opgenomen, is bekend om de aanwezigheid van katten in haar portretten.
Katten vechten in de
voorraadkast: Paul de Vos, 1630-1640 (Museo del Prado)
Paul de Vos was gespecialiseerd in
het schilderen van jacht- en dierenscènes, zoals vechtende honden, katten en
zingende vogels.
Kapperszaak met apen en katten:
Abraham Teniers, zeventiende eeuw (Kunsthistorisches Museum in Wenen)
De Vlaamse schilder Abraham
Teniers heeft bijgedragen aan de verspreiding van de Singerie (afbeeldingen met
grappige scènes waarin apen voorkomen). Vanaf de zestiende eeuw tot in de late
zeventiende eeuw was het in Vlaanderen populair om apen uit te beelden als
mensen in een menselijke omgeving. Hier zijn ze te zien als barbiers die katten
scheren.
Een slapende kat: Cornelis Visscher, 1657
Cornelis Visscher was in de zeventiende eeuw één
van de beroemdste graveurs van Haarlem en maakte vooral portretten. Deze gravure wordt beschouwd als één
van de beroemdste die ooit van een kat zijn gemaakt. De slapende kat lijkt heel groot, doordat hij
het hele beeld in beslag neemt. De vredig ogende scène wordt spannend door de aanwezigheid van het muisje op de achtergrond.
Katten met stilleven van vis, fruit en groente: Jan van Kessel I, 1665-1679
Jan van Kessel schilderde
veel stillevens met vis in combinatie met katten en honden. Hier hebben de
katten de tijd van hun leven met al het vis dat is uitgestald.
Stilleven met vis en kat: Pieter
van Boucle, 1673
Pieter van Boucle schilderde vooral
stillevens en schilderijen van dieren. Hij wordt gezien als één van de
beste dierenschilders van Vlaanderen.
Katten en mussen (Myojakdo): Byeon Sang-byeok, ca. 1730 (Nationaal Museum van Korea)
De Koreaanse kunstenaar Beyeon Sang-byeok was beroemd om zijn gedetailleerde afbeeldingen van mensen en dieren. Volgens bronnen was hij vooral zeer goed in het vastleggen van katten en kippen. Hij kreeg hierdoor onder andere de bijnaam Byeon Goyang (Byeon Kat). Aan zijn werk is te zien dat hij veel om dieren gaf.
Twee meisjes die een kat aankleden: Joseph Wright of Derby, ca. 1768
Schilderij van een slapende kat:
Hara Zaisei, eind 18e tot begin 19e eeuw (Osaka City Museum of Fine
Arts)
In Japan was de kat tijdens de Edoperiode (1603-1868) een geliefd onderwerp voor kunstenaars. Volgens vele Japanse mythes bracht de kat geluk. Maneki Neko is hier een goed voorbeeld van. De kat kon volgens sommige mythes echter ook ongeluk brengen en mensen doden.
Katten in verschillende poses: Utagawa
Kuniyoshi, 19e eeuw
Utagawa
Kunioshi was één van de grootste en laatste meesters van de Japanse
houtsnijkunst(ukiyo-e).
De houtsnijkunst werd populair tijdens de Edoperiode ( (1603-1868) in Japan. In het
begin werden vooral verleidelijke courtisanes afgebeeld. Later kwamen
daar de natuur, dieren en humoristische werken bij. De stijl had
grote invloed op Europese kunstenaars, zoals Vincent van Gogh,
Toulouse-Lautrec en Monet. In veel van zijn werk wordt Kunioshi's
voorliefde voor katten weerspiegeld. Hij beeldde vaak katten in
plaats van mensen uit. Het schijnt dat zijn studio vol met katten
zat.
De dode kat: Gericault, ca.
1820 (Het Louvre, Parijs)
Gericault
was vooral geïntrigeerd door de lichamen van paarden en heeft veel paarden
geschilderd. Later kreeg hij een fascinatie voor de dood en schilderde veel dode
mensen en lichaamsdelen. De dode kat moet waarschijnlijk in deze
context worden gezien.
Slapende kat: Pierre-Auguste Renoir, 1862
Renoir schilderde regelmatig katten in gezelschap van vrouwen of meisjes (één enkele keer een jongen). Dit is zijn enige werk waarin de kat de hoofdrol speelt. Toen Renoir op leeftijd was, had hij veel last van zijn reumatoïde artritis en zou hij tijdens het schilderen vaak katten op zijn schoot hebben gehad om zichzelf warm te houden. Zijn latere werk werd daarom gekenmerkt door de aanwezigheid van kattenharen in de verf. Dit was ook een manier voor deskundigen om zijn latere werk op echtheid te controleren.
De
kok en de kat: Augustin Théodule Ribot, rond 1860
Théodule Ribot is vooral bekend geworden om zijn eenvoudige keukenscènes, waarvan deze het bekendst is. De ondeugende kat maakt gebruik van de gelegenheid om stiekem een vis te stelen. Of heeft de kok hem gezien?
Hand met een kom en een kat: Vincent van Gogh,1885
Dit is de enige afbeelding (krijt op papier) van Vincent van Gogh waarop een kat te zien is. Of Vincent van Gogh van katten hield, is niet bekend. Katten komen niet in zijn brieven voor, behalve figuurlijk of als hij het over iemand had bij wie hij op bezoek was geweest.
Mimi en haar kat: Paul Gauguin,
1890
Gauguin is vooral bekend geworden om zijn exotische schilderijen. Dit schilderij beeldt echter een zeer huiselijk aandoend tafereel uit van een peuter die met een rood-witte kat speelt.
'Zomer: Kat op een balustrade' door Théophile Steinlen, 1909
Dat Théophile Steinlen een grote liefde voor
katten koesterde, is duidelijk terug te zien in zijn kunstwerken. Hij gebruikte
zijn eigen katten vaak als model. Zijn huis in Parijs werd om deze reden ook
wel 'Het Kattenhoekje' genoemd. Zijn beroemdste werk is 'Le Chat Noir', een
affiche dat hij tekende voor het gelijknamige café in Parijs.
'Zomer: Kat op een balustrade' door Théophile Steinlen, 1909
Dat Théophile Steinlen een grote liefde voor
katten koesterde, is duidelijk terug te zien in zijn kunstwerken. Hij gebruikte
zijn eigen katten vaak als model. Zijn huis in Parijs werd om deze reden ook
wel 'Het Kattenhoekje' genoemd. Zijn beroemdste werk is 'Le Chat Noir', een
affiche dat hij tekende voor het gelijknamige café in Parijs.
Kater op een geel kussen: Franz Marc, 1912
Meer Katten en kunst? Kijk naar deze video:
Meer kunst? Kijk dan naar:
- Aangespoelde walvissen in de Nederlandse geschiedenis en kunst
- Het Kerstverhaal in 12 Vlaamse en Nederlandse kunstwerken
- Griezelige kunst
- Kunst met een lach
- Edvard Munch en de natuur
- De verzoeking van de Heilige Antonius
- Jeroen Bosch 500 jaar: interessante weetjes
- De edelsteen lapis lazuli: kunstwerken met ultramarijn
- Hollandse meesters uit de collectie van het Britse koningshuis
- Donkere mensen in de christelijke kunst van de middeleeuwen en renaissance
______________________________________________
Afbeeldingen:
- Gericault, le chat mort (Louvre) : Door Britchi Mirela (Eigen werk) [CC BY-SA 3.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0)], via Wikimedia Common
- Hand met een kom en een kat van Vincent van Gogh: Van Gogh Museum, Amsterdam (Vincent van Gogh Stichting)
Geen opmerkingen:
Een reactie posten
Heb je vragen of ander commentaar, plaats ze hier.