Pasen is het oudste en meest belangrijke feest in het christendom. Met Pasen wordt de opstanding van Jezus Christus uit de dood herdacht en gevierd. In de Bijbel wordt in het Evangelie van Matteüs, Marcus, Lucas en Johannes het verhaal van de opstanding van Jezus beschreven. De gebeurtenissen die leidden tot de verrijzenis van Jezus, zoals de intocht in Jeruzalem, het Laatste Avondmaal, het verraad van Judas en de gevangenneming van Jezus zijn door de eeuwen heen dankbare onderwerpen voor vele kunstenaars geweest. Er zijn talloze afbeeldingen over het lijdensverhaal (ook wel de Passie of Passion genoemd) van Jezus gemaakt.
De Intocht van Jezus in Jeruzalem: Pietro Lorenzetti, 1320
Jezus gaat tegen de zin van zijn discipelen op weg naar Jeruzalem om Pesach te vieren. Hij vertelt zijn discipelen dat hij dit moet doen om de profetie in vervulling te laten gaan. Hij is er zich volledig van bewust wat hem te wachten staat: hij zal worden bespot, beledigd, bespuugd en uiteindelijk ter dood gebracht worden. Bij het betreden van de stad wordt er gejuicht, gooien mensen hun mantels aan zijn voeten en wordt hij toegezwaaid met palmtakken.
Op Palmzondag, de zondag vóór Pasen, wordt de intocht van Jezus in Jeruzalem gevierd.
Judas ontvangt zijn geld voor het verraad van Christus: Giotto di Bondone, ca. 1306
Jezus is een doorn in het oog van de priesters die zijn populariteit vrezen. Ze zoeken een manier om hem uit de weg te ruimen. Judas Iskariot zoekt de hogepriesters op en vraagt hen wat ze hem willen geven in ruil voor de uitlevering van Jezus. Ze bieden hem 30 zilverstukken aan en Judas gaat akkoord.
Jezus wast de voeten van de discipelen: Alberecht Dürer, 1509-1510
Ter voorbereiding op het feest Pascha, is het de gewoonte om de voeten en handen te wassen. Tot grote ontzetting van zijn leerlingen pakt Jezus een kom water en wast hun voeten. Ze begrijpen niet waarom hun Meester zich zo vernedert. Aangezien het wassen van voeten in die tijd slavenwerk was, was dit bedoeld als een les in nederigheid: "Een knecht is niet meer dan zijn meester".
Het Laatste Avondmaal: Leonardo da Vinci, 1495-1498
Jezus viert samen met zijn discipelen Pascha, het feest van de ongezuurde broden. Jezus vertelt zijn leerlingen tijdens deze maaltijd over het lot dat hij zal ondergaan. Hij vertelt ook dat één van hen hem zal verraden. Vervolgens doopt Jezus een stuk brood in zijn kom, geeft het aan Judas en vertelt hem dat hij zijn plan snel moet uitvoeren. Geen van de andere discipelen begrijpt wat Jezus hiermee bedoelt, maar Judas neemt het stuk brood aan en verlaat daarna de tafel. Vervolgens vertelt Jezus aan Petrus dat deze, voordat de haan drie keer gekraaid heeft, zal ontkennen dat hij Jezus kent.
Omdat dit de laatste maaltijd van Jezus was, wordt het ook wel Het Laatste Avondmaal genoemd. Het Laatste Avondmaal wordt door christenen op Witte Donderdag herdacht.
Het verraad van Christus: Caspar Isenmann, 15e eeuw
Judas gaat meteen naar de tempelwachten en soldaten toe om hen naar Jezus te leiden. Hij spreekt af dat hij Jezus zal aanwijzen door hem een kus te geven. Bewapend met zwaarden en knuppels treffen ze Jezus samen met zijn discipelen in de hof van Getsemane, de tuin aan de voet van de Olijfberg, aan. Judas kust hem, waarop Jezus geschrokken zegt:"Judas, lever je de Mensenzoon uit met een kus?" Sindsdien staat de Judaskus symbool voor verraad.
De gevangenneming van Jezus: Simon Bening, 1525-1530
Als zijn discipelen hem willen verdedigen, beveelt hij hen daarmee op te houden, want "allen die naar het zwaard grijpen, zullen door het zwaard omkomen". Zijn arrestatie is het lot dat hij moet ondergaan, de profetie die vervuld moet worden. Hierna laten zijn discipelen hem, uit angst om gedood te worden, in de steek en vluchten weg. Alleen zijn moeder Maria, enkele andere vrouwen en Johannes blijven bij hem.
De Verloochening door Petrus: Gerard van Honthorst, 1622-1624
Terwijl Jezus naar het huis van de hogepriester Annas wordt gebracht, volgt Petrus op een afstand. Rond een vuur gezeten, herkent een slavin Petrus en zegt dat hij een discipel van Jezus is. Petrus ontkent dit. Hierna wordt hij nog twee maal aangewezen als volgeling van Jezus en blijft hij stellig ontkennen. Na de derde keer, kraait er een haan. Dan herinnert Petrus zich de woorden van Jezus:" Voor de haan vandaag kraait zal je me drie maal verloochend hebben". Zich realiserend wat hij heeft gedaan, barst Petrus in tranen uit.
Ecce Homo (Zie de Mens): Jheronimus (Jeroen) Bosch, 1577
Pilatus wast zijn handen in onschuld: Hans Holbein, ca. 1498
Pilatus neemt water, wast zijn handen voor het oog van het volk en zegt: "Ik was mijn handen in onschuld." Hierna geeft hij het bevel tot de geseling en kruisiging van Jezus.
De geseling van Christus: Caravaggio, 1607
De soldaten van Pilatus slaan Jezus met een rietstok, bespugen en bespotten hem. Ze maken een kroon van doornen die ze op zijn hoofd zetten, doen hem een paarse mantel om en noemen hem 'De Koning der Joden'.
De Kruisdraging: Pieter Bruegel de Oude, 1564
Hierna leiden de soldaten Jezus van het paleis van Pilatus naar de heuvel Golgotha (wat Schedelplaats betekent), ook wel Calvarië genoemd, waar hij zal worden gekruisigd. Deze tocht wordt ook wel de Kruisweg genoemd.
De Kruisdraging: Titiaan, ca. 1565
Buiten de stad komen ze een voorbijganger, Simon van Cyrene, tegen. Hij wordt gedwongen om het kruis van Jezus te dragen.
Jezus wordt aan het kruis genageld: Gerard David, 1481
Op de heuvel aangekomen, wordt Jezus aan het kruis genageld en verdelen de soldaten zijn kleding.
Bovens zijn hoofd wordt op bevel van Pilatus een bordje met "Dit is de Koning der Joden" geplaatst.
Jezus aan het Kruis, onderdeel van een drieluik: Jan van Scorel, 1530-1539
Links en rechts van hem worden nog twee misdadigers gekruisigd die hem net als de toeschouwers beledigingen toewerpen. Op een afstand staan Maria Magdalena en Jezus' moeder Maria toe te kijken.
De Kruisafneming: Rembrandt van Rijn, 1632-1633
Als de duisternis plotseling invalt, spreekt Jezus nog enkele woorden tot de mensen. Deze woorden die hij op Goede Vrijdag uitsprak, worden ook wel de Zeven Kruiswoorden genoemd. Tot slot roept Jezus twee keer "Mijn God, waarom hebt u mij verlaten?", waarna hij zijn laatste levensadem uitblaast. Hierna wordt zijn lichaam van het kruis genomen.
De dood van Jezus Christus (De klaagzang over de dode Christus): Sandro Botticelli, 1495
Op voorstellingen van de dood van Jezus en de Kruisafneming werd vaak een flauwvallende Maria afgebeeld die wordt opgevangen door Johannes.
De graflegging van Christus: Michelangelo, 1510
Een rijke man en leerling van Jezus, Jozef genaamd, vraagt of hij Jezus' lichaam mag begraven. Pilatus stemt hiermee in. Jozef wikkelt Jezus in linnen en legt hem in een uit een rots gehouwen graf. Hij rolt een steen voor het graf en vertrekt. Jezus' moeder Maria en Maria Magdalena blijven bij zijn graf waken.
Opstanding van Christus: Johann Koerbecke, 1456-1457
Op aanraden van de hogepriesters en farizeeën laat Pilatus het graf de volgende dag verzegelen en plaatst tot de derde dag wachters bij het graf. Dit om te voorkomen dat de leerlingen het lichaam zullen stelen en dan beweren dat Jezus uit zijn graf is opgestaan. Jezus had bij leven namelijk gezegd dat hij na drie dagen tot leven gewekt zou worden.
Drieluik van de Opstanding: Hans Memling, ca. 1490
Na het aanbreken van de eerste dag van de week gaan Maria van Magdala en Jezus's moeder Maria naar het graf kijken, waarna er een zware aardbeving plaatsvindt en een engel de steen van het graf wegrolt. De bewakers vluchten van schrik weg. De engel vertelt hen dat Jezus niet meer in zijn graf ligt en uit de doden gewekt is. Die dag verschijnt Jezus aan Maria en de discipelen. De veertig daaropvolgende dagen verschijnt hij nog aan vele mensen.
Deze gebeurtenis wordt door de christenen de Opstanding genoemd en wordt met Pasen gevierd.
Hans Memling heeft ook een schilderij gemaakt waarin hij alle scénes van de Passie van Christus heeft verwerkt: Taferelen uit de Passie van Christus.
Lees ook:
- Maria Magdalena: geen berouwvolle of boetvaardige prostituee, maar Apostel der Apostelen
- Hemelvaart in de kunst
- Pinksteren in 15 kunstwerken
- Het Kerstverhaal in 12 Vlaamse en Nederlandse kunstwerken
- De Verzoeking van de Heilige Antonius
- Donkere mensen in de christelijke kunst van de middeleeuwen
- De doodstraf door kruisiging
Bekijk hier de bovenstaande kunstwerken onder begeleiding van stukken uit de Matthäus-Passion:
___________________________________________________________________________
Bronnen:
Bijbel
en Cultuur. (z.j.). Johannes. Geraadpleegd van
http://www.bijbelencultuur.nl/bijbelboeken/johannes/13/5/voetwassing
Katholieke
Bijbelstichting. (z.j.). Willibrordbijbel. Geraadpleegd van
http://www.willibrordbijbel.nl/
Wikimedia
Commons. (z.j.). Passion of Christ. Geraadpleegd op 18 maart, 2016,
van https://commons.wikimedia.org/wiki/Passion_of_Christ?uselang=nl
Wikimedia
Commons. (2016, 18 maart). Resurrection of Christ. Geraadpleegd op 18
maart, 2016, van
https://commons.wikimedia.org/wiki/Resurrection_of_Christ?uselang=nl
Wikipedia.
(z.j.). Kruisafneming. Geraadpleegd op 18 maart, 2016, van
https://nl.wikipedia.org/wiki/Kruisafneming
Wikipedia.
(z.j.). Dood van herrijzenis van Christus. Geraadpleegd op 18 maart,
2016, van
https://nl.wikipedia.org/wiki/Dood_en_herrijzenis_van_Christus
Wikipedia.
(z.j.). Simon van Cyrene. Geraadpleegd op 18 maart, 2016, van
https://nl.wikipedia.org/wiki/Simon_van_Cyrene
Wikipedia.
(2016, 18 maart). Kruiswoorden. Geraadpleegd van
https://nl.wikipedia.org/wiki/Kruiswoorden
Schilderij "Verraad van Christus" door Caspar Isenmann: By Alsace, Haut-Rhin [CC BY 2.0 (http://creativecommons.org/licenses/by/2.0)], via Wikimedia Commons
Geen opmerkingen:
Een reactie posten
Heb je vragen of ander commentaar, plaats ze hier.