Een bijzonder zeventiende-eeuws dubbelportret van een witte en zwarte dame

Dit schilderij met de titel Allegorical Painting of Two Ladies (ca.1650) van een onbekende kunstenaar is te zien in het Compton Verney House in Warwickshire, Engeland. 

Het kunstwerk is uniek, omdat het een zwarte en witte vrouw als gelijken afbeeldt: ze hebben vergelijkbare kleding, haar en sieraden. In deze tijd werden gekleurde mensen meestal als ondergeschikten afgebeeld, als een statussymbool voor de rijken. De geportretteerde vrouwen waren waarschijnlijk geen bestaande personen.

Wat dit schilderij ook bijzonder maakt, zijn de sierpleisters op de gezichten van de twee dames. In die tijd zorgden schadelijke stoffen, zoals lood in make-up en ziektes zoals de pokken en syfilis voor zweren en huidbeschadigingen. Het werd een modeverschijnsel om de onzuivere huid te verhullen met sierpleisters. Het kunstwerk had een moraliserende boodschap, het was bedoeld als een allegorie van de ijdelheid en keurde dit modeverschijnsel af. Bovenin staat de inscritpie: I black with white bespott y white with blacke this evil proceeds from thy proud hart then take her, Devill: ''Ik bespot je, zwart met wit, jij wit met zwart; dit kwaad komt voort uit je trotse hart. Neem haar dan, Duivel.'' Het Britse parlement overwoog zelfs om een verbod op deze gezichtsversiering in te voeren, omdat de praktijk als verdorven werd beschouwd.

Nadat het in 2021 op een veiling werd verkocht, was het schilderij bijna uit het Verenigd Koninkrijk verdwenen. De Britse regering stak hier echter een stokje voor na advies van een speciaal comité dat toeziet op de export van kunstwerken van cultureel belang. Men oordeelde dat het ongewenst was wegens het uitzonderlijke belang van het kunstwerk voor de Britse geschiedenis en voor het onderzoek naar de vroege geschiedenis van de zwarte cultuur in Groot-Brittannië .

Lees ook:

• Het Zwarte Verleden: zwarte pages en bediendes in de kunst
• Donkere mensen in de christelijke kunst van de middeleeuwen en renaissance

Bronnen: 

Alberge, D. (2023, 27 juni). ‘Highly unusual’: lost 17th-century portrait of black and white women as equals saved for UK. the Guardian. https://www.theguardian.com/artanddesign/2023/jun/23/lost-portrait-allegorical-painting-of-two-ladies-compton-verney

Artdaily. (z.d.-a). “Saved for the Nation” extremely rare 17th-century painting depicting Black female sitter alongside her white companion. ArtDaily. https://artdaily.com/news/158668/Saved-for-the-Nation--Extremely-rare-17th-century-painting-depicting-a-Black-female-sitter-alongside-her-white-companion

Team, H. (2021, 17 mei). Beauty Patches - Hair & Makeup Artist Handbook. Hair & Makeup Artist Handbook. https://hair-and-makeup-artist.com/beauty-patches/

An extremely rare 17th-century painting has been acquired by Compton Verney… (2023). Compton Verney. https://www.comptonverney.org.uk/an-extremely-rare-17th-century-painting-has-been-acquired-by-compton-verney/

Wikipedia contributors. (2023). Allegorical Painting of Two Ladies, English School. Wikipedia. https://en.wikipedia.org/wiki/Allegorical_Painting_of_Two_Ladies,_English_School