Greep uit de artikelen

zondag 19 februari 2017

Tekeningen van kolonie Kaap de Goede Hoop door een onbekende Nederlander

In 1986 werden er in de Nationale Bibliotheek van Zuid-Afrika 27 oude schetsen en tekeningen uit de tijd rond 1700 gevonden waarvan de maker onbekend is. De meeste schetsen laten het leven van de oorspronkelijke bewoners, de Khoikhoi of Khoisan, zien. Deze werden door de Nederlanders ook wel denigrerend "Hottentotten" genoemd, naar de klikgeluiden die ze in hun taal gebruikten. Nadat de Nederlanders hun land en vee hadden ingenomen, werden ze gedwongen om als ondergeschikten voor de kolonisten te werken. Dit zijn de oudst bekende afbeeldingen die de Khoikhoi op realistische wijze weergeven en ter plekke zijn gemaakt. De meeste schetsen en tekeningen uit de kolonies werden namelijk aangepast en veranderd door Europese graveurs die zelf nooit ter plaatse waren geweest. Er zijn ook een aantal afbeeldingen uit Oost-Indië te zien. Men denkt dat de maker een Nederlander was die in dienst van de VOC vanuit Nederland via Kaap de Goede Hoop naar Oost-Indië voer. Er zijn ook aantekeningen op de schetsen gemaakt. Men weet niet zeker of deze ook van de hand van de tekenaar zijn.


Khoikhoi vrouwen





Khoikhoi op Leeuwenjacht



De Khoikhoi zijn hier op leeuwenjacht. Volgens de aantekening rechtsboven aten de leeuwen geregeld het vee op en gingen de Khoikhoi dapper de strijd met ze aan. Linksboven wordt gesproken over de relatie tussen de Khoikhoi en de nomadische San of Bosjesmannen die geregeld vee van ze stalen.



Oogsttijd



Hier is te zien hoe de Khoi, in dienst van een boer, hooi opstapelen. Links vooraan is een matjeshuis (matjieshuis) van de Khoi te zien. Deze werd gemaakt van gebogen takken en rieten matten.



Kolonisten op leeuwenjacht



Hier zijn kolonisten te zien die op leeuwen jagen. Rechtsonder is een leeuwenval te zien.


Een Khoipaar



Hier is een Khoipaar te zien met een Afrikaanse os. De aantekeningen gaan over de klederdracht van de Khoikhoi en het vee dat ze hielden.



De Khoi krijgen te drinken



Hier krijgen de Khoi drinken van een kolonist. Het wordt in een "kaross" geschonken, dat is een doek gemaakt van dierenhuid. De aantekeningen vertellen over de klederdracht, haardracht en huizen van de Khoi.


De Khoikhoi melken het vee



Hier zijn melkende Khoi te zien. Melk was de grootse voedingsbron voor de Khoi. De aantekeningen vertellen over de verschillende technieken die ze erop nahielden om het vee te melken, ook in het geval een koe niet meewerkte. Er wordt ook vermeld dat ze het vee met tegenzin slachtten.



Khoikhoi wadend door een stroom





Een Khoikhoi familie



Boven is een Khoifamilie te zien die met hun vee rondtrekt.Volgens de aantekeningen dienden de wandelstok en de ringen om de armen van de man, die gemaakt zijn van een olifantenslagtand, als verdediging tegen aanvallen. Als teken van rouw heeft de man zijn haar in stroken geschoren.


Een Khoikhoi paar met kind



De vrouw draagt een puntmuts van dierenhuid en grote oorbellen. Ze draagt een "kaross", een doek gemaakt van dierenhuid en beenkappen van dierenhuid. De man heeft versieringen in zijn haar en een tas van dierenhuid op zijn rug. Hij heeft een assegaai (een werpspeer) in zijn handen.


Schaduw en perspectief 



Het is niet zeker of dit een tekening van Kaap de Goede Hoop is of van een plek in Oost-Indië. De aantekeningen gaan over schaduw en perspectief en de felheid van de middagzon.



De Khoikhoi en hun wapens



Hier worden de wapens getoond die de Khoi gebruikten. In de aantekeningen wordt gesproken over de scherpte van de pijlen en de soorten hout die voor de bogen werden gebruikt. De andere schetsen laten Khoi boerderijknechten zien die oude Europese kleding dragen en speciale lederen schoenen die bestand waren tegen het Afrikaanse zand.


Muziek makende Khoikhoi



Hier worden dansende en muziek makende Khoi getoond. Er wordt ook aandacht besteed aan de schilderingen die ze op hun gezicht aanbrachten. In de aantekeningen wordt aandacht besteed aan de verschillende patronen die op het gezicht werden aangebracht en de verschillende drums die door de mannen en vrouwen werden bespeeld.



Khoikhoi die een Os aanspannen



Linksboven zijn mannen te zien die een os voor een wagen spannen. De mannen waren waarschijnlijk in dienst van een Europese boer. Verder is een melkende vrouw te zien en onderaan mannen die in de weer zijn met een geit. Rechtsonder zijn twee vrouwen te zien die een last op hun rug dragen, hoogstwaarschijnlijk takken.



Khoikhoi vrouwen



Links is een oudere Khoikhoi vrouw te zien met een wandelstok, rechts een jonge Khoikhoi vrouw. De schrijver heeft het erover dat de Khoi de neus van een kind bij de geboorte platdrukten en hier zoveel waarde aan hechtten dat een vrouw die een kind kreeg van een Europeaan zelfs om deze reden was vermoord.



Vijf dansende Khoikhoi vrouwen



De titel van deze tekening is "Vijf dansende Hottentottinnen". In de aantekeningen onder de middelste vrouw staat dat ze een weduwe is en het kootje van haar pink heeft laten verwijderen om te laten zien dat ze weer huwbaar is. Als ze hierna nog een keer zou willen trouwen, zou het kootje van de volgende vinger verwijderd moeten worden.




Khoikhoi in een storm



In de aantekeningen staat dat de wind op de Kaap de ene helft van het jaar meestal uit het zuidoosten kwam en de andere helft van het jaar uit het noordwesten. De wind waaide zo hevig dat men nauwelijks kon lopen.



Een groep Khoikhoi



In de aantekeningen onder de figuur linksonder staat dat deze een tabakstas over zijn rug heeft hangen. De zittende figuur rechts heeft schoeisel van ossenhuid aan. Verder heeft hij het erover dat de vrouw op de rechterafbeelding een puntmuts draagt en kralen om haar nek heeft hangen.




Khoikhoi vrouwen met een vrouwelijke kolonist



In de aantekeningen wordt de klederdracht van de Khoivrouwen beschreven en dat ze kralenkettingen om hun nek droegen, het liefst met koperen kralen. Hij schrijft ook over de door de kolonisten als weerzinwekkend beschouwde gewoonte om hun kleding en huid met vet in te smeren, dat het een vorm van bescherming tegen de zon en droogte is en voor de Khoi een teken van rijkdom. De vrouw linksachter met een kruik is een koloniste.


De Tafelberg



Deze tekening werd waarschijnlijk gemaakt vanaf een schip dat was aangemeerd op Robbeneiland.



De Kaapse Leeuw



Mogelijk wordt hier de uitgestorven Kaapse leeuw afgebeeld met een duikerbok. De Kaapse leeuw, sinds 1865 uitgestorven, zou namelijk een zeer behaarde vacht hebben gehad.



Kaapse gieren



In de aantekeningen staat dat de Kaapse gieren door de Khoi "Strontvogels" werden genoemd. Als de gieren ergens een dood dier vonden, verzamelden ze zich in een grote groep om het dier heen, binnen een half uur konden ze zelfs een Hartenbeest (een antilope die door de boeren "Hartebeest" wordt genoemd) verslinden.


Een Nederlandse nederzetting in Oost-Indië



Dit is een Nederlandse nederzetting in Oost-Indië. Dit is de enige tekening van de verzameling die met potlood is gemaakt. De rest bestaat uit pentekeningen en gewassen tekeningen.



Uitzicht op een Nederlandse nederzetting in Oost-Indië



Dit is een tekening van een landelijke scène in Oost-Indië met tropische begroeiing en inheemse huisjes.




De Indische muntjak



Dit is waarschijnlijk een afbeelding van een Indische muntjak, voorkomend op 
Sumatra en Java. De aantekeningen beschrijven de grootte, kleur en andere kenmerken van het dier.



De Aziatische Tapir



Dit is een afbeelding van een Aziatische Tapir. In de aantekeningen staat dat hij schreeuwt als een "hartebeest" en zowel in het water als op het land te vinden is.




_____________________________________________________________________________________________________________
Bronnen:








Geen opmerkingen:

Een reactie posten

Heb je vragen of ander commentaar, plaats ze hier.