 |
| Een Yūrei door Sawaki Suushi (1737) |
Hyakumonogatari Kaidankai werd in drie kamers gespeeld. Bij het vallen van de avond werden er in de derde kamer 100 andons (Japanse lantaarns van rijstpapier) aangestoken en werd er een spiegel op een tafeltje geplaatst. De spelers verzamelden zich in de eerste kamer en vertelden om de beurt traditionele spookverhalen (kaidan). Nadat de deelnemer zijn verhaal had verteld, ging deze naar de derde kamer om een andon te doven en een blik in de spiegel te werpen. Hierna keerde de deelnemer terug naar de eerste kamer. Na ieder verhaal werd de ruimte hierdoor steeds donkerder tot na het honderdste verhaal totale duisternis was bereikt en er een geest (yūrei) zou verschijnen.
Yūrei werden meestal afgebeeld met loshangend zwart haar (bij begrafenissen lieten Japanse vrouwen hun doorgaans opgestoken haar loshangen) en witte kleding (de kleur van de rouw). Daarnaast hadden ze slaphangende handen en voeten en droegen ze meestal een hitodama ofwel dwaallicht (de ziel van de overledene) bij zich.
Hier volgen vier van de bekendste spookverhalen begeleid door oude Japanse houtsnedes (ukiyo-e):
Banchō Sarayashiki (Het landhuis met de Schalen)
Er bestaan een aantal varianten van dit verhaal. Volgens sommigen speelt het verhaal zich af in het kasteel Himeji. Dit is de volksversie:
Lang geleden werkte de mooie
dienstmeid Okiku voor de samoerai Aoyama Tessen.
Aoyama viel als een blok voor haar schoonheid, maar tot zijn grote ongenoegen
wees ze zijn toenaderingen af. Uit wrok besloot Aoyama toen één van de
tien zeer kostbare schalen te verstoppen en haar ervan te beschuldigen hem te
hebben kwijtgeraakt of gebroken. Hierop stond in die tijd de doodstraf. Okiku,
ontdaan door de beschuldiging, ontkende heftig en haastte zich vervolgens naar
de schalen om ze één voor één te tellen. Na ze herhaaldelijk geteld te hebben,
kwam ze tot haar ontzetting op negen schalen uit. De samoerai stelde haar voor zijn minnares te worden, dan zou hij het hele voorval door de vingers zien.
Dit weigerde ze. Hierop werd Aoyama zo woedend dat hij Okiku martelde en in een
put gooide. Na haar dood werd Okiku een onryō (een kwelgeest).
Elke nacht verscheen ze aan haar moordenaar om hem te kwellen: ze telde de
borden en als ze tot negen had geteld, volgde er een bloedstollende
schreeuw.
In sommige versies haalde Aoyama er een priester bij die heel hard 'tien' schreeuwde, waardoor haar ziel (reikon) eindelijk in vrede kon rusten.
 |
| Okiku door Katsushika Hokusai (1831) |
 |
| Okiku door Takehara Shunsensai (1841) |
 |
| Okiku door Tsukioka Yoshitoshi (1890) |
 |
| Okiku en Aoyama door Toyohara Kunichika (eind negentiende eeuw) |
 |
| Okiku door Toyohara Kunichika (1892) |
 |
| Okiku door Seiu Ito |
Yotsuya Kaidan (Het spookverhaal van Yotsuya)
Dit verhaal zou gebaseerd zijn op een echte moord die in 1636 heeft plaatsgevonden en is in 1825 bewerkt door Tsuruya Nanboku IV voor een Kabuki-voorstelling (een Japanse theatervoorstelling). De voorstelling werd een doorslaand succes en is het meest populaire spookverhaal in Japan. De yūrei of onryō Sadako Yamamura uit de beroemde Japanse roman- en filmserie Ring (Ringu) is gebaseerd op Okiku (uit het voorgaande verhaal Banchō Sarayashiki) en Oiwa.De ronin (een samoerai die geen meester diende) Tamiya Iemon was getrouwd met Oiwa. Iemon bleek echter een dief en een bedrieger en Oiwa keerde terug naar haar ouderlijk huis. Toen Iemon Oiwa bij haar familie wilde komen halen, kreeg hij van zijn schoonvader Yotsuya Samon te horen dat hij van Oiwa moest scheiden. De ronin ontstak hierna in woede en vermoordde zijn schoonvader. Vervolgens maakte hij Oiwa wijs dat haar vader door rovers was vermoord en hij de moordenaars zou wreken als zij bij hem terug zou komen. Ze geloofde hem en keerde met hem terug naar huis.
Na de geboorte van hun zoon, werd Oiwa echter ziek en zwak, waardoor Iemon een weerzin tegen zijn vrouw ontwikkelde en verliefd werd op Oume, de mooie kleindochter van hun dokter Itō Kihei. De dokter, die een huwelijk tussen zijn kleindochter en Iemon wel zag zitten, bekokstoofde samen met Iemon een plan om Oiwa uit de weg te ruimen, zodat niets meer een huwelijk in de weg zou staan. De dokter ging bij Oiwa op bezoek en schreef haar een gezichtszalfje voor waarvan hij beweerde dat het haar beter zou maken. Het was de bedoeling dat het zalfje haar zou doden, maar toen Oiwa het zalfje op haar gezicht smeerde, raakte ze zwaar verminkt. Toen Iemon met haar aanblik werd geconfronteerd, wilde hij niks meer met haar te maken hebben. Hij vroeg zijn vriend Takuetsu om zijn vrouw te verkrachten, zodat hij op grond van overspel van haar zou kunnen scheiden. Toen Takuetsu bij Oiwa aankwam, schrok hij echter zo erg van Oiwa's verschijning dat hij niet aan Iemons verzoek kon voldoen. In plaats daarvan overhandigde hij Oiwa een spiegel. Bij de aanblik van haar spiegelbeeld werd ze krankzinnig, pakte het zwaard van haar man en stormde naar buiten. Toen Takuetsu een poging deed om haar tegen te houden, stak Oiwa zichzelf per ongeluk in de nek. Voordat ze stierf, vervloekte ze Iemon.
Kort daarna werd haar lichaam ontdekt door haar bediende Kohei. Deze vertelde het nieuws aan Iemon, die er verheugd op reageerde. Kohei vond deze reactie nogal verdacht, maar voordat Kohei stappen kon ondernemen, beschuldigde Iemon hem ervan dat hij een verhouding had met zijn vrouw en vermoordde hem. Iemon nagelde Kohei samen met Oiwa aan een deur en gooide ze in een rivier.
Iemon trad in het huwelijk met Oume. Toen Iemon tijdens de huwelijksnacht Oume's sluier optilde, zag hij het verminkte gezicht van Oiwa. In paniek pakte hij zijn zwaard en viel haar aan, maar ontdekte toen dat hij zijn bruid Oume had vermoord. In alle staten rende hij naar het huis van zijn schoonvader waar hij het spook van Kohei aantrof. Hij viel hem aan met zijn zwaard, maar ontdekte tot zijn verbijstering dat hij in plaats van Kohei zijn schoonvader had vermoord. Vervolgens vluchtte Iemon weg, maar waar hij ook naartoe ging, de geest van Oiwa (ze was een onryō geworden) bleef hem achtervolgen. Haar verminkte gezicht verscheen zelfs in de lantaarns die hij onderweg zag. Hij vluchtte uiteindelijk ver weg de bergen in. Dit was echter tevergeefs. Toen hij op een dag aan het vissen was, ving hij geen vis, maar de twee lijken van Kohei en Oiwa. Uiteindelijk werd hij krankzinnig en werd hij uit wraak en medelijden door de broer van Oiwa vermoord.
 |
| Oiwa met haar zoon door Tsukioka Yoshitoshi (1892) |
 |
| De onryō (geest) Oiwa door Utagawa Kuniyoshi (negentiende eeuw) |
 |
| Het verminkte gezicht van Oiwa in een lantaarn door Katsushika Hokusai (1831) |
 |
| Iemon ziet het verminkte gezicht van Oiwa door Kuniyoshi Utagawa (1852) |
 |
| Kabuki-acteur Ichikawa Yonezō speelt de spook van Oiwa (1865) |
De Kabuki-acteur Gonjūrō Kawarasaki in de rol van Tamiya Iemon (1867)
 |
| De Kabuki-acteur Onoe Matsusuke in de rol van de spook Oiwa door Utagawa Toyokuni (1812) |
 |
| Ivoren beeldje van spook Oiwa met haar houten grafschrift (negentiende eeuw) |
Botan Dōrō (De Pioenlantaarn)
De rijke jongeman Saburo en het meisje Otsuyu waren smoorverliefd op elkaar en wilden trouwen. Op een dag werd Saburo echter vreselijk ziek en kon hij Otsuyu een tijd niet zien.Toen hij weer was opgeknapt, wilde haar meteen opzoeken, maar ze was nergens te vinden. Uiteindelijk kreeg hij te horen dat ze gestorven was. Zijn hart was gebroken.
Toen het Obon Festival (tijdens dit boeddhistisch festival worden de geesten van de voorouders vereerd) was aangebroken, bad hij voor haar. Op weg naar huis kwam hij een vrouw met haar bediende tegen. Toen het licht van een pioenlantaarn op haar gezicht viel, zag hij dat de vrouw precies op zijn geliefde Otsuyu leek. Ze vertelde hem dat haar ter ore was gekomen dat hij gestorven was en dat ze daarom met haar dienstmeid Oyone de stad wilde ontvluchten. Het bleek dat haar tante, die tegen hun huwelijk was, de valse geruchten had verspreid. Ze vielen elkaar in de armen en brachten de nacht met elkaar door. Vele nachten zouden volgen. Otsuyu's dienstmeid Oyone begeleidde Otsuyu iedere nacht met een pioenlantaarn naar Saburo's huis.
Op een gegeven moment werd een bediende van Saburo nieuwsgierig naar de nachtelijke bezoeker van zijn meester en besloot in de slaapkamer naar binnen te gluren. Wat hij daar zag, deed zijn haren te berge rijzen: zijn meester die de liefde bedreef met een skelet en bij de deur zat een nog een skelet dat een lantaarn vasthield! De bediende haastte zich naar de plaatselijke priester die op zoek ging naar de graven van Otsuyu en haar dienstmeid. Nadat de priester de graven gevonden had, liet hij deze aan Saburo zien en wist hem ervan te overtuigen dat zijn geliefde zich niet meer onder de levenden bevond. De priester hing vervolgens een ofuda (talisman) in het huis dat Saburo moest beschermen tegen de boze geesten en verbood Saburo om het huis te verlaten. Elke avond hoorde Saburo het gesmeek van de twee vrouwen om binnen gelaten te worden. Op een gegeven moment kon hij het niet meer verdragen en werd ziek van liefdesverdriet en verlangen naar Otsuyu. Hij weigerde nog te eten of te slapen. Hij smeekte zijn familie en bediendes om de vrouwen binnen te laten. Uiteindelijk zwichtten de bediendes en haalden de ofuda weg. De geesten stopten meteen met huilen en smeken en betraden het huis. De volgende dag troffen de bediendes Saburo dood aan, verstrengeld met het skelet van Otsuyu. Zijn gezicht zag er stralend en vredig uit.
Er is ook een versie waarin de gezichtsuitdrukking van Saburo doodsangst uitdrukte.
 |
| Kabuki-acteur Matsumoto Yonesaburō als dienstmeid Otsuyu (1794) |
 |
| Otsuyu en Oyone door Tsukioka Yoshitoshi (1889-1892) |
 |
| Otsuyu en Oyone uit het boek In Ghostly Japan van Lafcadio Hearn (1899) |
 |
| Otsuyu en Oyone door Warwick Goble (1910) |
De geest van Kohada Koheiji
Dit verhaal zou gebaseerd zijn op ware gebeurtenissen en speelde zich rond 1700 in Edo (het huidige Tokio) af.
Kohada Koheiji was een weinig talentvolle Kabuki-acteur die worstelde met het vinden van werk. Zijn toneelleraar had medelijden met hem en kocht een toneelregisseur om om hem een rol in een theaterstuk te geven. Door zijn bleke gelaatskleur, diepliggende ogen en wilde haren vond de toneelregisseur dat Kohada qua uiterlijk veel weg had van een yūrei (spook) en besloot dat het hem veel schmink- en kledingkosten zou besparen als hij hem de rol van spook zou laten spelen. Kohada stortte zich vol overgave op zijn rol. Hij bezocht mortuaria om lijken te bestuderen en leerde zo op zeer overtuigende wijze een geest neer te zetten. Zijn vertolkingen van een yūrei werden een groot succes en leverde hem ook wel de bijnaam Yūrei Kohada op.
Kohada was gek op zijn vrouw Otsuka, maar deze gevoelens waren helaas niet wederzijds. Otsuka schaamde zich voor haar man en had achter zijn rug een relatie met acteur Adachi Sakuro. Samen smeedden ze een plannetje om van hem af te komen. Op een dag vroeg Adachi of Kohada mee wilde gaan vissen in het moeras. Toen ze eenmaal in een boot op het moeras waren, duwde Adachi Kohada kopje onder en verdronk hem. Hierna haastte Adachi zich terug naar Otsuka om haar het goede nieuws te vertellen. Ondertussen was Kohada een yūrei geworden en uit het meer opgestaan. Doordat hij tijdens zijn leven op indrukwekkende wijze de rol van geest had neergezet, wist Kohada het paar zeer overtuigend te terroriseren en speelde hij tijdens zijn dood zijn beste rol ooit. Als ze sliepen, krabbelde hij bijvoorbeeld plotseling boven hun klamboe uit en liet dan de meest huiveringwekkende lach horen. Hij achtervolgde ze tot ze gek werden en uiteindelijk de dood in werden gejaagd.
Lees ook:
____________________________________________________________________________________________
Kohada was gek op zijn vrouw Otsuka, maar deze gevoelens waren helaas niet wederzijds. Otsuka schaamde zich voor haar man en had achter zijn rug een relatie met acteur Adachi Sakuro. Samen smeedden ze een plannetje om van hem af te komen. Op een dag vroeg Adachi of Kohada mee wilde gaan vissen in het moeras. Toen ze eenmaal in een boot op het moeras waren, duwde Adachi Kohada kopje onder en verdronk hem. Hierna haastte Adachi zich terug naar Otsuka om haar het goede nieuws te vertellen. Ondertussen was Kohada een yūrei geworden en uit het meer opgestaan. Doordat hij tijdens zijn leven op indrukwekkende wijze de rol van geest had neergezet, wist Kohada het paar zeer overtuigend te terroriseren en speelde hij tijdens zijn dood zijn beste rol ooit. Als ze sliepen, krabbelde hij bijvoorbeeld plotseling boven hun klamboe uit en liet dan de meest huiveringwekkende lach horen. Hij achtervolgde ze tot ze gek werden en uiteindelijk de dood in werden gejaagd.
 |
| De yurei Kohada door Katsushika Hokusai (1830) |
 |
De Kabuki-acteur Matsusuke Onoe I in de rol van Kohada Koheiji door Toyokuni Utagawa (1808) |
Lees ook:
- Japanse Yokohama-e (Ukiyo-e) afbeeldingen van Nederlanders (Oranda Jin) uit de negentiende eeuw
- De onna bugeisha: Japanse vrouwelijke krijgers van de samoerai klasse
- De laatste Samoerai krijgers vastgelegd op foto
- Astro Boy: icoon van de Japanse manga en animatie
- De eeuwenoude robots van Japan: de Karakuri Ningyo
____________________________________________________________________________________________
Bronnen:
Cool Japan Lover. (z.d.). The Tale of the
Peony Lantern (Botan Dōrō). Geraadpleegd van
http://japanlover.me/cool/kakkoii-information/the-japanese-tale-of-the-peony-lantern-botan-doro/
Davisson, Z. (2014, 2 juni). The Kabuki
Ghost of Kohada Koheiji. Geraadpleegd van
https://hyakumonogatari.com/2014/06/02/the-kabuki-ghost-of-kohada-koheiji/
Emadion. (2015, 16 december). Okiku and the
9 plates - the legend behind “The Ring”. Geraadpleegd van
https://emadion.it/en/legends/okiku-and-the-9-plates-the-legend-behind-the-ring/
Meyer, M. (2017, 26 oktober). The Top 3
Japanese Ghosts. Geraadpleegd van
https://folklorethursday.com/folktales/japans-three-great-ghosts/
W., B. (2018, 31 oktober). Weekend Yokai
Hunter #13 – HALLOWEEN SPECIAL #3! Geraadpleegd vanhttps://www.manga-audition.com/weekend-yokai-hunter-13-halloween-special-3/
Wikipedia. (z.d.-a). Banchō Sarayashiki.
Geraadpleegd op 3 oktober 2019, van
https://en.wikipedia.org/wiki/Banch%C5%8D_Sarayashiki
Wikipedia. (z.d.-b). Botan Dōrō.
Geraadpleegd op 3 oktober 2019, van
https://en.wikipedia.org/wiki/Botan_D%C5%8Dr%C5%8D
Wikipedia. (z.d.-c). Hyakumonogatari
Kaidankai. Geraadpleegd op 3 oktober 2019, van
https://en.wikipedia.org/wiki/Hyakumonogatari_Kaidankai
Wikipedia. (z.d.-d). Yotsuya Kaidan.
Geraadpleegd op 3 oktober 2019, van
https://en.wikipedia.org/wiki/Yotsuya_Kaidan
Wikipedia. (z.d.-e). Yurei.
Geraadpleegd op 3 oktober 2019, van https://nl.wikipedia.org/wiki/Yurei
Yokai.com. (z.d.-a). Kohada Koheiji.
Geraadpleegd van http://yokai.com/kohadakoheiji/
Yokai.com. (z.d.-b). Oiwa. Geraadpleegd
op 3 oktober 2019, van http://yokai.com/oiwa/
Geen opmerkingen:
Een reactie posten
Heb je vragen of ander commentaar, plaats ze hier.