Greep uit de artikelen

maandag 30 januari 2023

Borstvoeding in de geschiedenis van de Europese kunst


Madonna del Pilerio (12e eeuw)

Tot voor kort was het op de sociale media niet toegestaan om foto's te delen waarop moeders hun kind borstvoeding geven. Iets soortgelijks gebeurde aan het einde van de zestiende eeuw, toen de Kerk af wilde van het naakt in de religieuze kunst, daaronder vielen werken waarop Maria Jezus borstvoeding geeft.

Van de twaalfde eeuw tot het einde van de zestiende eeuw waren Bijbelse afbeeldingen waarop Maria Jezus borstvoeding geeft heel gebruikelijk in Europa. Hiermee werd Maria's moederlijke liefde, barmhartigheid en nederigheid mee uitgebeeld. Deze voorstellingen werden ook wel aangeduid als Virgo lactans, Maria lactans of Madonna lactans. Ze stammen waarschijnlijk af van voorchristelijke Egyptische afbeeldingen waarop de godin Isis haar zoon Horus de borst geeft. Desondanks was het in de Middeleeuwen onder de midden- en hoge klasse heel gebruikelijk om de borstvoeding uit te besteden aan een voedster of min. De moeder kon op deze manier haar sociale leven weer snel oppakken en het zou ervoor zorgen dat ze aantrekkelijk en mooi bleef voor haar echtgenoot. Daarnaast kon ze sneller zwanger worden en voor nog meer erfgenamen zorgen. De middeleeuwse geneeskundigen raadde het gebruik van voedsters af. Ze waren meestal van lage komaf en men geloofde in die tijd dat ze naast  hun slechte voedingsgewoontes, ook hun slechte karaktereigenschappen via de melk konden overbrengen op het kind. Omdat dit advies grotendeels in de wind werd geslagen, hielpen artsen met het uitzoeken van een geschikte min.

Door de industrialisatie en de daaruit voortkomende lagere lonen en hogere kosten van levensonderhoud was het in de achttiende en een groot deel van de negentiende eeuw niet alleen voor de midden- en bovenklasse, maar ook voor de werkende klasse gebruikelijk om een voedster in te huren. Er bestond ook tegenstand, de Zweedse arts Linnaeus bijvoorbeeld, vond het het inzetten van een voedster tegen de wetten van de natuur ingaan. Hij beschouwde de praktijk als een misdaad tegen de natuur. Een moeder die haar eigen kind niet voedde, beschouwde hij als lager dan het laagste beest. De filosoof en schrijver Jean-Jacques Rousseau vond dat borstvoeding door de moeder zelf het beste was voor de ontwikkeling van een sterke band tussen moeder en kind.

In de tweede helft van de negentiende eeuw ontdekte Louis Pasteur dat bacteriën ziekteverwekkend konden zijn en dat hygiëne heel belangrijk was. Daarnaast kwam uit onderzoeken naar voren dat moedermelk allerlei voordelen had, waaronder de daling van de zuigelingensterfte. Borstvoeding werd gezien als een moederlijke en religieuze plicht. Hierdoor vond er een verschuiving plaats van borstvoeding door een voedster naar borstvoeding door de moeder zelf. 




Godin Isis geeft haar kind Horus borstvoeding, Egypte (800-650 v. Christus)




Theoxena, dochter van prins Herodicus, illustratie uit De mulieribus claris (Over beroemde vrouwen), geschreven door Giovanni Boccaccio (14e eeuw)





Madonna met kind, door Petrus Christus  (1449)





Heilige Maagd met kind, door Giovanni Antonio Boltraffio (1493-1499)





Madonna met kind, Bernardino dei Conti (1496-1522)





De Heilige Familie, door Joos van Cleve (1512)






Heilige Maria voedt het Kind, door Artemisia Gentileschi (1616-1618)





Rust op de vlucht naar Egypte, door Orazio Gentileschi (1625-1626)





Moeder en kind (ook wel 'Liefdadigheid' genoemd), door Pieter de Grebber (1622)





De Heilige Familie, door Peter Paul Rubens (1630)






Magdalena Ventura met haar man en zoontje (ook wel bekend als de Dame met de Baard), door Jusepe de Ribera (1631)
 




Louis XIV en zijn voedster Élisabeth Ancel, door Henri en Charles Beaubrun (ca. 1638)




De zogende Madonna, door Bernardo Cavallino (1650)





Zogende vrouw, door Ferdinand Bol (tweede helft 17e eeuw)





Vrouw die een kind zoogt en een meisje met hond in een interieur, door Pieter de Hooch (1658-1660)





Een jonge vrouw die haar kind borstvoeding geeft, door Louis-Roland Trinquesse (1777)





De jonge moeder, door Jean-Laurent Mosnier (1770-1780)





Een voedster voedt het kleinkind van de Hertog van Bourgondië (18e eeuw)





Portret van een gezin, door Johann Heinrich Tischbein (1795-1800)





Jonge moeder geeft haar kind borstvoeding, door Hortense Haudebourt-Lescot (begin 19e eeuw)





Boereninterieur met zogende jonge moeder, door Pierre-Alexandre Wille (1821)





Bij de races op het platteland, door Edgar Degas (1869)





Moederschap (de vrouw en zoon van Renoir), door Pierre-Auguste Renoir (1885)
Jonge moeder die haar kind borstvoeding geeft, door Mary Cassat (1890)




Een moeder die de borst geeft, door Mosè Bianchi (1895)





Moederschap, door Bertha Wegmann (eind 19e eeuw)





Het ouderlijk geluk, door Jean-Eugène Buland (1903)





Moederschap, door Stanisław Wyspiański (1905)





Lees ook:

Borstvoeding door de eeuwen heen
De zwangerschapstest door de eeuwen heen

__________________________________________________________________________________

Bronnen:


Afbeeldingen:



Gepost door op

Geen opmerkingen:

Een reactie posten

Heb je vragen of ander commentaar, plaats ze hier.

Abonneren op: Reacties posten (Atom)