'Tien Dagen in een Gekkenhuis', een verslag over de schrijnende toestanden in een negentiende-eeuws krankzinnigengesticht door Nellie Bly, een pionier in de onderzoeksjournalistiek

Elizabeth Cochrane Seaman, beter bekend als Nellie Bly (1864-1922), was afkomstig uit een molenaarsfamilie in Cochran's Mills in Pennsylvania, Amerika. Na de dood van haar vader kon ze haar opleiding wegens financiële redenen niet afmaken. Ze kwam toevallig in de journalistiek terecht door een open brief die ze naar de krant Pittsburgh Dispatch had gestuurd. Ze wees hier op de negatieve manier waarop er over vrouwen werd geschreven. De redacteur was onder de indruk van haar en bood haar een baan aan als columnist van de krant. Ze publiceerde haar columns onder het pseudoniem Nellie Bly, de titelfiguur van het indertijd populaire liedje Nellie Bly. Niet tevreden met het feit dat ze alleen maar gevraagd werd om stukken voor een vrouwelijk publiek te schrijven, ging ze naar Mexico om over het leven en de gewoontes van de Mexicanen te schrijven. Dit verslag werd later in boekvorm gepubliceerd onder de titel Six Months in Mexico (Zes Maanden in Mexico). Wegens haar kritiek op de dictatuur in Mexico was ze genoodzaakt om het land te ontvluchten. Bij thuiskomst moest ze weer over onderwerpen schrijven waar ze niet in geïnteresseerd was en verhuisde ze uiteindelijk naar New York.

Nadat Bly vier maanden in New York had geleefd zonder geld op zak, kreeg ze in 1887 werk bij de krant The New York World van Joseph Pulitzer waar ze de opdracht kreeg om undercover te gaan in het krankzinnigengesticht op Blackwell Island, het eerste psychiatrische ziekenhuis van New York. Haar verslag van haar tien dagen durende verblijf in het gesticht, Ten Days in a Mad-House (Tien dagen in een Gekkenhuis), werd in de krant gepubliceerd en verscheen later in boekvorm. Haar beschrijving van de slechte omstandigheden in het gesticht zorgde landelijk voor veel ophef onder politici en het publiek en resulteerde in hervormingen in de psychiatrische ziekenhuizen. De 23-jarige Bly werd een beroemdheid. 

In 1888 wilde ze naar aanleiding van het boek Reis om de Wereld in Tachtig Dagen van Jules Verne een poging doen om dit fictieve avontuur in de werkelijkheid te evenaren. Ze deed er 72 dagen over om de wereld rond te gaan en had daarmee het wereldrecord behaald. Ze publiceerde haar verslag in boekvorm onder de titel Around the World in Seventy-Two Days (Reis om de Wereld in Tweeënzeventig Dagen). Ze werd door dit alles immens populair in de VS. Ze werd een pionier voor vrouwelijke journalisten en de journalistiek in het algemeen. Door haar undercoverwerk stond ze aan de wieg van wat nu bekend staat als de onderzoeksjournalistiek (investigative journalism). Lees hier meer over Nellie Bly.

Hier volgt een Nederlandse vertaling van Ten Days in a Mad-House door BreinWekker. Het boek bestaat uit zeventien hoofdstukken. 

Tien dagen in een gekkenhuis door Nellie Bly (1887)

Hoofdstuk 1

Een Hachelijke Missie

Op 22 september vroeg de World mij of ik me kon laten opnemen in één van de krankzinnigengestichten van New York met als doel om eerlijk en ongepolijst verslag te doen van de behandeling van de patiënten aldaar en hoe er met ze werd omgegaan, etc. Dacht ik dat ik de moed had om zo’n beproeving te doorstaan? Zou ik me de symptomen van krankzinnigheid zodanig eigen kunnen maken dat de dokters het zouden geloven, me een week lang onder de krankzinnigen begeven zonder dat de autoriteiten erachter zouden komen dat ik maar gewoon een jonkie was die aantekeningen maakte?* Ik zei dat ik dacht dat ik daartoe in staat was. Ik had wel vertrouwen in mijn acteertalenten en dacht dat ik me lang genoeg als een krankzinnige voor kon doen om welke missie dan ook te volbrengen. Kon ik een week doorbrengen op de krankzinnigenafdeling van Blackwell's Island? Ik zei dat ik dat kon en zou doen. En zo geschiedde het.

Mijn opdracht was om zodra ik me er klaar voor voelde, door te gaan met mijn werk. Ik moest de ervaringen die ik opdeed waarheidsgetrouw opschrijven, en eenmaal in het gesticht de interne werkwijze ontdekken en beschrijven die door de verpleegsters met hun witte kapjes en sloten en tralies altijd zo goed verborgen wordt gehouden voor het publiek. "We vragen je niet om er naartoe te gaan met als doel sensationele onthullingen te doen. Schrijf alles op zoals het is, of het nu goed of slecht is; uit lof of verwijten, doe wat je goeddunkt, en altijd de waarheid. Maar ik maak me zorgen om die chronische glimlach van je.", zei de redacteur. "Ik zal niet meer glimlachen", zei ik en vertrok om mijn hachelijke en, zoals ik later zou ontdekken, moeilijke missie te volbrengen.

Als ik in het gesticht terecht zou komen, waar ik nauwelijks op hoopte, konden mijn ervaringen naar mijn idee niet anders zijn dan een eenvoudig verhaal over het leven in een gesticht. Dat zo’n instelling niet goed geleid zou worden en dat daarbinnen wreedheden konden bestaan, achtte ik onmogelijk. Ik had altijd de wens gekoesterd om het leven in een gesticht grondiger te leren kennen – een wens om ervan overtuigd te worden dat de meest hulpelozen van Gods schepsels, de krankzinnigen, liefdevol en goed werden verzorgd. De vele verhalen die ik had gelezen over misbruik in dit soort instellingen had ik afgedaan als zwaar overdreven of romantisch, toch was er een sluimerend verlangen om hier zeker van te zijn.

Ik moest huiveren bij de gedachte dat de krankzinnigen volledig afhankelijk van hun verzorgers waren, tevergeefs konden wenen en smeken om te worden vrijgelaten als de verzorgers er niet gevoelig voor waren. Vol enthousiasme nam ik de opdracht aan om erachter te komen hoe het er in het Blackwell Island Krankzinnigengesticht aan toeging.

"Hoe krijg je me er weer uit?", vroeg ik mijn redacteur,"nadat ik er eenmaal binnen ben gekomen?"

"Dat weet ik niet", antwoordde hij,"maar we zullen je eruit krijgen als we ze vertellen wie je bent en met welk doel je je als een krankzinnige voordeed. Zorg er nou maar voor dat je er binnen komt."

Ik had weinig vertrouwen in mijn vermogen om de psychiaters te misleiden en ik denk mijn redacteur nog minder.

Alle voorbereidingen voor mijn beproeving werden aan mij overgelaten. Slechts één ding werd er afgesproken, namelijk dat ik te werk zou gaan onder het pseudoniem Nellie Brown, de initialen kwamen overeen met mijn eigen naam en linnengoed, zodat het niet moeilijk zou zijn om mij te volgen en ik eventueel geholpen kon worden als ik in de problemen of in gevaarlijke situaties terecht zou komen. Er waren manieren om het krankzinnigengesticht binnen te komen, maar ik kende ze niet. Ik kon uit twee mogelijkheden kiezen. Of ik kon doen alsof ik krankzinnig was geworden bij vrienden thuis en worden opgenomen op advies van twee gediplomeerde artsen, of ik kon mijn doel bereiken via de politierechtbank.

Bij nader inzien vond ik het verstandiger om mijn vrienden hier niet mee lastig te vallen of om goedwillende artsen mij hierbij te laten helpen. Daarnaast, om op Blackwell's Island terecht te komen, zouden mijn vrienden moeten doen alsof ze arm waren, en, helaas voor het doel dat ik voor ogen had, kende ik, behalve mezelf, geen arme mensen. Dus bedacht ik een plan dat tot het welslagen van mijn missie zou leiden. Ik slaagde erin om te worden opgenomen op de krankzinnigenafdeling van Blackwell's Island waar ik tien dagen en nachten zou doorbrengen, een ervaring die ik nooit zou vergeten. Ik zou de rol van een arm ongelukkig krankzinnig meisje spelen en had mezelf voorgenomen om niet terug te schrikken voor de onaangename resultaten die zouden volgen. Gedurende die tijd werd ik één van de krankzinnigen van de stad, maakte veel mee en zag en hoorde hoe deze hulpeloze groep van onze bevolking werd behandeld en toen ik genoeg gezien en gehoord had, was mijn onmiddellijke vrijlating verzekerd. Ik verliet het krankzinnigengesticht met genoegen en spijt. Plezier omdat ik weer in staat was om te genieten van de vrijheid; spijt omdat ik niet een aantal onfortuinlijke vrouwen met me mee had kunnen nemen die daar met mij hadden samengeleefd en geleden, en, daar ben ik van overtuigd, net zo geestelijk gezond zijn als ik zelf ben.

Maar ik zal één ding vertellen: Vanaf het moment dat ik het krankzinnigengesticht op het eiland betrad, deed ik geen enkele poging om de aangenomen rol van krankzinnigheid vol te houden. Ik praatte en handelde zoals ik in het normale leven doe. Toch vreemd te moeten zeggen dat hoe zinniger ik praatte en handelde, hoe gekker ik volgens iedereen was, behalve één arts wiens vriendelijkheid en zachtaardige manieren ik niet snel zal vergeten.

⃰ Een citaat uit het gedicht On The Late Captain Grose's Peregrinations Thro' Scotland van Robert Burns: ''A chiel’s amang you taking notes''


Tien Dagen in een Gekkenhuis door Nellie Bly - Hoofdstuk 2
Tien Dagen in een Gekkenhuis door Nellie Bly - Hoofdstuk 3

____________________________________________________________________________________________

Bronnen:

Norwood, A. R. (2017). Nellie Bly. Geraadpleegd van https://www.womenshistory.org/education-resources/biographies/nellie-bly

Wikipedia. (z.d.-a). Nellie Bly. Geraadpleegd op 27 augustus 2018, van https://en.wikipedia.org/wiki/Nellie_Bly

Wikipedia. (z.d.-b). Nellie Bly. Geraadpleegd op 27 augustus 2018, van https://nl.wikipedia.org/wiki/Nellie_Bly

Wikisource. (z.d.). Ten Days in a Mad-House. Geraadpleegd van https://en.wikisource.org/wiki/Ten_Days_in_a_Mad-House