Fenland of the Fens: een Hollands landschap in Engeland

De Engelse schrijfster Lisa Jardine schreef veel over de invloed van Nederland op Engeland. Nederland heeft een grote rol gespeeld in het droogleggen van het draslandgebied East Anglia. De Zeeuwse ingenieur Cornelius Vermuyden werd met toestemming van koning Charles I ingeschakeld om deze klus te klaren. De hand van de Nederlanders is nog duidelijk terug te zien in het landschap van dit gedeelte van Engeland. The Fens is nu één van de rijkste landbouwgebieden van Engeland.

Moerasgebied

East Anglia, in het rood aangegeven

Tot de zeventiende eeuw was East Anglia (Norfolk, Suffolk, Lincolnshire en Cambridgeshire) draslandgebied dat The Fens werd genoemd. Het gebied overstroomde regelmatig en veroorzaakte veel sterfte door verdrinking. De mensen voorzagen in hun levensbehoefte door het vangen van vis (vooral paling die zelfs als betaalmiddel werd gebruikt) en gevogelte. Verder werden er riet, turf en biezen geoogst.

De drooglegging

Landeigenaren, onder leiding van de graaf van Bedford (deze werden de Adventurers genoemd), wilden hun land productiever maken door het land te draineren. Voor het project werden Engelse en Nederlandse investeerders (waaronder de dichters Constantijn Huygens en Jacob Cats) aangetrokken en in 1626 werden met steun van koning Charles I onder leiding van de graaf van Bedford en de Zeeuwse ingenieur Cornelius Vermuyden Hatfield Chase (in South Yorkshire) en de omliggende gebieden drooggelegd. Cornelius Vermuyden was in Engeland al bekend om onder andere zijn werk bij de rivier de Thames, hij had daar breuken in de dijken hersteld. De monding van de rivier de Don, gelegen in South Yorkshire, werd door hem verlegd om de drainage te verbeteren en is sindsdien bekend als the Dutch River.

Cambridgeshire

Hierna legde Cornelis Vermuyden de Great Fen (Cambridgeshire) droog. In ruil kreeg hij 40.000 hectare grond. Delen hiervan verkocht hij onder meer aan Nederlanders die zich hier vestigden en graan gingen verbouwen. 

In 1642 werd zijn werk echter ongedaan gemaakt: de dijken werden door het leger van Oliver Cromwell gesloopt, omdat er een burgeroorlog was uitgebroken. Door het land onder water te zetten, werden de tegenstanders geweerd. In 1649 slaagde Vermuyden erin om het land weer droog te leggen met behulp van Schotse en Nederlandse krijgsgevangenen van de Eerste Engels-Nederlandse Oorlog. Het gevolg was dat er twee nieuwe rivieren, the Old Bedford River (het eerste grote kanaal in Engeland) en the New Bedford River, door het landschap stroomden. 

De drooglegging had echter tot gevolg dat de turfgrond uitdroogde, waardoor deze kromp. Hierdoor zakte de grond onder rivierniveau. Het regenwater kon zo de rivier niet meer bereiken. Als oplossing werden vanaf 1685 windmolens gebruikt om het water in de kanalen te pompen. Later werden de molens voortgedreven door stoompompen, vervolgens door diesel en uiteindelijk door elektriciteit. In de gemeente Woodwalton alleen stonden er 9 windmolens om het land droog te malen.

Tegenstand

De meeste inwoners waren tegen de drooglegging, omdat ze bang waren van hun levensonderhoud te worden beroofd. Daarnaast was de koning van plan een derde voor eigen gebruik op te eisen en een deel van het moerasland zou als landbouwgrond door buitenlanders (waaronder Nederlanders) in gebruik worden genomen.

Dat Cornelius Vermuyden voor de drooglegging alleen Nederlanders in dienst nam, viel ook niet in goede aarde bij de lokale bewoners. Door de opeenstapeling van deze factoren gebruikten de inwoners (die zichzelf the Fen Tigers noemden) zelfs geweld tegen de werknemers en vandaliseerden de dijken, sluizen en greppels. Pas toen er een overeenkomst werd gesloten waarbij de bewoners werden gecompenseerd voor hun verlies aan inkomsten en er Engelsen in dienst werden genomen, keerde de rust terug. 

Vruchtbare landbouwgrond

Konikpaarden in Wicken Fen

Tegen het einde van de zeventiende eeuw was het project afgerond. The Fens waren omgetoverd in vruchtbare landbouwgrond. Vermuyden werd in 1629 voor zijn werk geridderd en in 1633 werd hij Engels staatsburger. In Sutton is er een straat naar hem vernoemd.

Wicken Fen, een natuurreservaat bij het stadje Wicken in Cambridgshire, geeft een goede indruk van hoe het Fenland was vóór de komst van Cornelius Vermuyden.

Lees ook: The Elizabethan Strangers: Nederlandse en Belgische asielzoekers in Engeland

_____________________________________________________________________________________________
Bronnen:

• Encyclopaedia Britannica. (z.j.). Fens: Marshland, England, United Kingdom. Geraadpleegd van http://www.britannica.com/place/Fens
• Foto ophaalbrug Wicken Fen:  https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=User:Ianmoodie&action=edit&redlink=1
• Foto Wicken Fen: Rob Noble [CC BY-SA 2.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/2.0)], via Wikimedia Commons
• Kaart van East Anglia: By User:Nilfanion User:Wkerry [CC BY-SA 3.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0)], via Wikimedia Commons
• Great Fen. (z.j.). The drained fens. Geraadpleegd van http://www.greatfen.org.uk/heritage/drained-fens
• Prickwillow Engine Museum. (z.j.). How the Drainage Schemes came into being. Geraadpleegd van http://www.prickwillowenginemuseum.org.uk/education/drains.html
• Rich Soil Rich Heritage. (z.j.). Draining the Fens. Geraadpleegd van http://www.richsoilrichheritage.org.uk/wp-content/uploads/2013/12/Draining-the-Fens-learning- resources-Rich-Soil-Rich-Heritage-Low-Res.pdf
• Ross, D. (z.j.). The Cambridgeshire Fens. Geraadpleegd van http://www.britainexpress.com/counties/cambridgeshire/fens.htm
• Visit Ely. (z.j.). The draining of the Fens:Water, Water Everywhere. Geraadpleegd van http://visitely.eastcambs.gov.uk/history/draining-fens
• Wikipedia. (z.j.). River Don Navigation. Geraadpleegd op 29 oktober, 2015, van https://en.wikipedia.org/wiki/River_Don_Navigation