De beknopte geschiedenis van de domesticatie

  
Dieren hebben altijd een belangrijke rol gespeeld in de menselijke geschiedenis. Ze waren allereerst van belang voor onze overleving in de vorm van vlees, melk, kleding en hulp bij de landbouw. Daarnaast werden ze ook steeds meer gezien als kameraad en huisdier. Dieren werden een onmisbaar onderdeel van onze beschaving. In de Oudheid en Middeleeuwen werden ze zelfs verafgood en kwamen ze in vele legendes voor. Nu spreken de tijdloze verhalen over hun trouw, moed en aandoenlijkheid nog steeds tot de verbeelding. Hier een beknopt beeld van de domesticatie van onder andere katten, honden, paarden en konijnen.

Kippen en duiven

De voorouders van de kippen, de wilde kamhoenderen, werden waarschijnlijk

het eerst rond 2000 voor Christus in Azië gehouden. Ze werden voor hun eieren en vlees gehouden. Men denkt dat alle kippen van deze hoenderen afstammen. 

In het Zoroastrisme werd de haan als een beschermer tegen het Kwaad gezien en het symbool van het Licht. In het oude Griekenland werden hanen aan de goden geofferd.


Rond dezelfde tijd begonnen in Egypte duiven in de buurt van mensen te wonen. De kuikens werden voor hun vlees gebruikt. Later ontdekte men dat duiven getraind konden worden om weer naar huis terug te keren.

Een mouflon, de voorouder
van het tamme schaap

Schapen en geiten

Rond 11.000 tot 8000 voor Christus werden schapen en geiten waarschijnlijk het eerst gedomesticeerd (tam gemaakt) in het zuidwesten van Azië (het oude Mesopotamië). Ze werden gehouden voor hun vlees, melk en vacht. Waarschijnlijk volgden varkens en ander vee niet veel later.

Honden en katten  

Pas op voor de hond in
Romeinse stad Pompeii

Zo'n 15.000 jaar geleden splitste de hond zich van de grijze wolf af. Het vroegste bewijs van gedomesticeerde honden, een kaakbot van een hond, werd in een grot in Irak gevonden. Waarschijnlijk vergezelden honden de jagers bij het jagen. Uit recent onderzoek van het DNA van de hedendaagse hondenrassen zou echter blijken dat de hond waarschijnlijk uit Mongolië of Nepal stamt. Men denkt dat de hond door het stelen van voedsel van de mens uiteindelijk tam geworden is. 

Hoe lang katten al gedomesticeerd zijn, weet men niet precies. Ze worden echter al in de oudste beschavingen afgebeeld. Vooral in het oude Egypte werden ze verafgood. De oudste vondst van een kat is afkomstig uit een graf in Cyprus van 9500 jaar geleden. De opslag van graan zorgde voor ratten en muizen die op hun beurt weer katten aantrokken. Doordat katten vaak aanwezig waren op schepen, raakten ze uiteindelijk verspreid over de hele wereld.

Paarden

     Paarden in de grotten van
 Lascaux
 (15.000-10.000 jaar v. Chr.)

Paarden werden in het begin uitsluitend gehouden voor het vlees. Uit vondsten in het Midden-Oosten blijkt dat er al in de Kopertijd (5500-3300 v. Chr.) paarden en ezels werden gehouden.

In het Midden-Oosten speelde het paard vanaf 2000 voor Christus een belangrijke rol in oorlogen. Duizend jaar voor Christus verschenen er karren waarvoor de paarden werden gespannen.

Kamelen

Een apalca

Kamelen dienden als lastdier en werden gehouden voor de productie van melk. Kamelen werden op drie continenten gedomesticeerd: 

• De kleine soorten, de lama in Noord-Amerika en de apalca in Zuid-Amerika, werden ongeveer 3000 jaar voor Christus door de Indianen gedomesticeerd. Ze werden gebruikt als lastdier en voor de wol, het vlees en de mest.
• Rond 1500 voor Christus werden de dromedaris en de kameel in het Midden Oosten gedomesticeerd. Ze fungeerden als vervoersmiddel en droegen kostbaren vrachten naar de westkust

Olifanten

Uitgehouwen olifanten
 in Kailasa Tempel in India

In India werden rond 2000 voor Christus voor het eerst olifanten getemd. Rond 300 voor Christus werden ze in India en Noord-Afrika ook in oorlogen gebruikt.

Doordat ze ook kunstjes konden leren, werden ze populair in het Romeinse circus. 

Olifanten krijgen echter niet vaak nageslacht in gevangenschap. Hierdoor worden ze, in tegenstelling tot andere gedomesticeerde dieren, nog steeds in het wild gevangen.

 

Konijnen

Mozaiek van konijn in Romeins
huis uit 300 na Chr.

In Europa kwamen konijnen oorspronkelijk alleen in Portugal en Spanje voor. Spanje heeft zelfs zijn naam aan het konijn te danken: Spanje betekent "Het land van de konijnen" in de taal van de Feniciërs, het volk dat er toentertijd woonde.

De Romeinen hielden ze vanaf de eerste eeuw voor Christus voor het vlees. Ze mochten echter in grote vrijheid leven. Ze werden zelfs afgebeeld in kunstwerken. 

Tussen de zesde en tiende eeuw voor Christus werden ze pas echt gedomesticeerd door Franse monniken. Deze hielden ze in kooien. Paus Gregorius I had namelijk bepaald dat er in de vastenperiode in plaats van vis ook konijnenvlees gegeten mocht worden.


Lees ook Wilde paarden wereldwijd

____________________________________________________________________

Bronnen en afbeeldingen:

• http://www.britannica.com/EBchecked/topic/168592/domestication/283819/Domestication-of-animals
• http://www.historyworld.net/wrldhis/PlainTextHistories.asp?groupid=1817&HistoryID=ab57&gtrack=pthc
• http://www.justrabbits.com/rabbit-history.html
• Foto replica Grot Lascaux: By patrick janicek (LA PREHISTOIRE Uploaded by FunkMonk) [CC BY 2.0 (http://creativecommons.org/licenses/by/2.0)], via Wikimedia Commons
• Foto Pompeii: Door Greg Willis from Denver, CO, usa (Pompeii - Cave Canem Uploaded by russavia) [CC BY-SA 2.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/2.0)], via Wikimedia Commons
• Foto moeflon: Door Clément Bardot (Eigen werk) [CC BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0)], via Wikimedia Commons
• Foto kattenamulet van brons en goud(1069-664 v. Chr.): Door OnbekendRama (RamaEigen werk) [CC BY-SA 2.0 fr (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/2.0/fr/deed.en)], via Wikimedia Commons
• Foto apalca: Door Pa3ems (Eigen werk) [CC BY-SA 3.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0)], via Wikimedia Commons
• Foto wilde kamhoen:Door Subramanya C K (Eigen werk) [CC BY-SA 3.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0)], via Wikimedia Commons
• Utgehouwen olifanten Kailash Tempel (8e eeuw):Door Sanjay Acharya (self-made at Ellora, Maharashtra, India) [GFDL (http://www.gnu.org/copyleft/fdl.html), CC-BY-SA-3.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/), GFDL 
• Foto van mozaiek konijn in Romeins huis (300 na Chr.): Door Carole Raddato from FRANKFURT, Germany [CC BY-SA 2.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/2.0)], via Wikimedia Commons
• Foto "Pas op voor de hond":Door Xuan Che (Flickr: cave canem - beware of the dog) [CC BY 2.0 (http://creativecommons.org/licenses/by/2.0)], via Wikimedia Commons